Στο μακρινό νησί του Άη Στράτη, στη μέση του Αιγαίου, αναπτύσσεται ένα από τα πιο όμορφα, πυκνά και αρχαία δρυοδάση της νησιωτικής Ελλάδας. Όλα τα νησιά της χώρας μας, όσο και αν η σημερινή τους εικόνα φανερώνει το αντίθετο, υπήρξαν στο παρελθόν κατάφυτα από δάση, κυρίως βελανιδιών. Η κατοίκηση τους από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και σήμερα από τον άνθρωπο που χρησιμοποίησε τη ξυλεία ως πρώτη ύλη για τις κατασκευές σπιτιών και καραβιών, οδήγησε στην κατάρρευση του αυθεντικού οικοσυστήματος και στην επικράτηση των θάμνων. Σε όλα τα νησιά μας, ακόμα και σήμερα, υπάρχουν κάποια κατάλοιπα των παλαιών μεγάλων δασών βελανιδιάς, είτε ως μικρές συστάδες, είτε ως μεμονωμένα άτομα. Στον μικρό Άη-Στρατη, όμως βρίσκεται ένα από τα μεγαλύτερα δρυοδάση που μπορεί κανείς να συναντήσει στο Αιγαίο, το οποίο αποκαλύπτει το τοπίο που επικρατούσε κατά τα αρχαία χρόνια ακόμη και στα πιο μικρά νησιά. Το δάσος αποτελείται από ήμερες βελανιδιές, ή αλλιώς βελανιδιές του είδους Quercus ithaburensis sunsp macrolepis, μερικές από τις οποίες μάλιστα είναι αιωνόβιες. Απλώνεται σε μια έκταση χιλίων περίπου στρεμμάτων στη θέση Αυλάκια στα βόρεια του νησιού και καταλήγει μέχρι την μεγάλη παραλία Αλωνίτσι που βρίσκεται λίγο πιο ανατολικά. Το δρυοδάσος ξεκινάει στις ρίζες ενός γκρεμού και φτάνει μέχρι τις απότομες ακτές. Μάλιστα στο Αλωνίτσι οι βελανιδιές ενώνονται με αμμοθίνες δημιουργώντας έναν σπάνιο βιότοπο. Στην διατήρηση του δάσους συνέβαλε και η μεγάλη οικονομική σημασία που είχε παλαιότερα για τους ντόπιους, οι οποίοι μαζεύαν τα βελανίδια και αργότερα τα πουλούσαν σε βυρσοδεψία σε όλο το Αιγαίο. Κατά την προβιομηχανική εποχή το εκχύλισμα από το καπελάκι του βελανιδιού αποτελούσε το υλικό μέσω του οποίου τα δέρματα γινόντουσαν πιο εύκαμπτα και απορροφούσαν καλύτερα το χρώμα. Το περπάτημα μέσα σε έναν τόσο μοναδικό τόπο είναι απλά απολαυστικό και υπάρχουν σημεία όπου με δυσκολία πιστεύει κανείς ότι βρίσκεται σε ένα μικρό νησί του Αιγαίου και όχι σε κάποιο βουνό της Πίνδου.

Στην αρχή του μονοπατιού το δάσος είναι πυκνό και όσο περπατάει κανείς προς τα ανατολικά αραιώνει. Στα ανοίγματα και στον υποόροφο των βελανιδιών βγαίνουν κοκκορεβυθιές, λαδανιές, ρίγανες, φασκόμηλα, γαλατσίδες, πικροδάφνες, ασφόδελοι, κάππαρες, άρτηκες, εφέδρες και διάφοροι θάμνοι, ενώ στο περπάτημα σας θα συναντήσετε πολλά ενδιαφέροντα είδη της χλωρίδας. Σημαντικότερα από αυτά είναι η Pilularia minuta, η κάππαρη Capparis zoharyi, ο Melilotus elegans και το Verbascum lasianthum. Άλλα ενδιαφέροντα είδη είναι ο Isoetes duriei, η Anthemis werneri subsp insularum, ο Myosurus heldreichii, η ορχιδέα Himantoglossum jankae, η Crepis micrantha, το Taraxacum scolopendrinum, το Alyssum umbellatum, η Callitriche brutia, η Moenchia erecta, η σιληνή Silene dichotoma, ο Oxybasis glauca, η Cuscuta planiflora, η Crassula vaillantii, ο Lathyrus articulatus, το Ornithogalum armeniacum, ο Stachys cretica subsp lesbiaca, το Lythrum borysthenicum και η Orobanche picridis. Η χλωρίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως το Anogramma leptophylla, το Mesembryanthemum nodiflorum, το αγριόσκορδο Allium flavum subsp tauricum, ο νάρκισσος Narcissus tazetta, ο Cachrys cristata, το Foeniculum vulgare, η Pimpinella peregrina, το Smyrnium olusatrum, η Vinca major subsp major, το Arum italicum subsp italicum, ο Dracunculus vulgaris, η Anthemis altissima, η Carlina corymbosa subsp graeca, ο Carthamus dentatus subsp ruber, η κενταύρια Centaurea solstitialis, το Onopordum tauricum, ο Tragopogon dubius, η Anchusa undulata subsp hybrida, η Malcolmia flexuosa subsp naxensis, η Matthiola sinuata, το Cerastium glutinosum, η Paronychia macrosepala, οι σιληνές Silene gallica και Silene sedoides, ο Convolvulus oleifolius, η Crassula tillaea, η Lomelosia brachiata, ο Lotus conimbricensis, ο Lupinus angustifolius, η Drimia maritima, το Muscari weissii, το Hypericum olympicum, ο κρόκος Crocus laevigatus, η Ajuga orientalis subsp orientalis, η Alcea heldreichii, το Epilobium tournefortii, το Glaucium flavum, το Glaucium corniculatum και η Saxifraga hederacea. Από τις ορχιδέες εδώ απαντώνται οι Epipactis micriphylla, Anacamptis morio, Anacamptis pyramidalis, Limodorum abortivum, Ophrys bombyliflora και Ophrys tenthredinifera.

Το πυκνό δάσος είναι ιδανικός τόπος για ξεκούραση και ανεφοδιασμό πολλών ειδών της ορνιθοπανίδας, ενώ στον γκρεμό που υψώνεται από πάνω κάνουν τις φωλιές τους πολλά αρπακτικά, όπως σπάνιοι μαυροπετρίτες, πετρίτες, γερακίνες και βραχοκιρκίνεζα. Μέσα στο δάσος, ιδιαίτερα κατά τις μεταναστευτικές περιόδους ζούνε πολλά πουλιά, όπως νησιώτικες πέρδικες, ορτύκια, μπεκάτσες, φάσσες, τρυγόνια, κούκοι, γιδοβύζια, τσαλαπετεινοί, στραβολαίμηδες, δεντροσταρήθρες, λιβαδοκελάδες, τρυποφράχτες, κοκκινολαίμηδες, φοινίκουροι, καρβουνιάρηδες, σταχτοπετρόκληδες, ασπροκωλίνες, γαλαζοκότσυφες, τσίχλες, μαυροσκούφηδες, κοκκινοτσιροβάκοι, βουνοτσιροβάκοι, δασοφυλλοσκόποι, μαυρομυγοχάφτες, γαλαζοπαπαδίτσες, αετομάχοι, κοκκινοκεφαλάδες, κοράκια, κουρούνες, καρδερίνες, φλώροι και τσιφτάδες. Η ερπετοπανίδα αποτελείται από κυρτοδάκτυλους, οφίσοπες, τυφλίτες και εφιούς, ενώ από τα θηλαστικά ξεχωρίζει η παρουσία από σκαντζόχοιρους και αγριοκούνελα. Αξίζει κανείς να ψάξει στους θάμνους για να ανακαλύψει τον στενότοπο ενδημικό γρύλο του νησιού, τον Rhacocleis agiostratica. Σε πολλά σημεία έχετε μοναδική θεα προς το Αιγαίο και αν η θάλασσα είναι ήρεμη μπορεί να δείτε, από απόσταση έστω, κάποιο κοπάδι με δελφίνια.