Στην καρδιά της ορεινής Ελλάδας γεννιέται ένας δίδυμος καταρράκτης που κατεβαίνει ορμητικά από τις πλαγιές των Αθαμανικών ορέων δημιουργώντας ένα άγριο αλλά και ειδυλλιακό τοπίο. Ο καταρράκτης Σούδα, όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι, είναι ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα του ιστορικού και περήφανου χωριού των Θεοδώριανων και συχνά αναφέρεται και με το όνομα του χωριού. Τα Θεοδώριανα, χτισμένα σε μια πλαγιά που κοιτάει τις κορυφές των Τζουμέρκων, αποτελούν τον κοντινότερο οικισμό στην περιοχή Σέλιο, εκεί όπου βρέθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία θεωρούνται ότι αποτελούν σπαράγματα της αρχαίας πόλης Θεοδωρίας της χώρας των Αθαμάνων, του προελληνικού φύλου που ζούσε στα βουνά της Πίνδου. Από την ονομασία της αρχαίας πόλης κρατάει και το όνομα του χωριού. Λίγο έξω από το χωριό, και μετά από ένα περίπατο στα άγρια δάση της περιοχής, συναντάει κανείς τον καταρράκτη Σούδα. Ο καταρράκτης βρίσκεται σε ένα υψόμετρο 1.300 μέτρων. Στα δυτικά του υψώνεται το Καταφίδι στα 2.303 μέτρα και στα ανατολικά του η κορυφογραμμή του Κρυάκουρα. Τα νερά του καταρράκτη δημιουργούνται στις κορφές των Ανατολικών Τζουμέρκων και αφού περάσουν τον καταρράκτη συμβάλλουν στο ρέμα της Άσπρης Γκούρας, ή απλά ρέμα Γκούρας που φεύγει προς τα ανατολικά. Στη συνέχεια η Άσπρη Γκούρα συναντάει το ρέμα της Χίστρας που μετά από λίγα χιλιόμετρα εκβάλλει στον μεγάλο Αχελώο. Στη ράχη των καταρρακτών τα νερά χωρίζονται στα δύο δημιουργώντας έναν δίδυμο καταρράκτη που πέφτει από το ύψος των 25 μέτρων. Ο καταρράκτης Σούδα έχει το προνόμιο να κρατάει τα νερά του καθόλη την διάρκεια του χρόνου, ενώ το μονοπάτι που φεύγει από το χωριό, το πυκνό δάσος και η θέα των αγέρωχων κορυφών δημιουργούν ένα από τα ομορφότερα ορεινά τοπία της χώρας μας. Η εξερεύνηση στην περιοχή είναι απλά απολαυστική.

Ο καταρράκτης βρίσκεται πολύ κοντά στο δασοόριο, εκεί που τα δέντρα δίνουν την θέση τους στα υποαλπικά λιβάδια. Εκτός από τα έλατα γύρω από τους καταρράκτες βγαίνουν πουρνάρια, φυλίκια, κουτσουπιές, κοκκορεβυθιές και δάφνες. Το μονοπάτι που από τα Θεοδώριανα βγάζει στους καταρράκτες κινείται σε ένα πυκνό δάσος γεμάτο από σπάνια φυτά. Από αυτά, τα πιο αξιόλογα είναι η ίριδα Iris sintenisii, το Buglossoides purpurocaerulea, ο σπάνιος κρόκος Crocus robertianus, η Prunella vulgaris, η Saxifraga tridactylites, η Ρutoria calabrica, η Knautia drymeia nympharum, το Sedum dasyphyllum, το Teucrium scordium scordioides, το Eupatorium cannabinum, η Prunella vulgaris, το Geranium versicolor, το Melittis melissophyllum, ο Stachys palustris και πολλές ορχιδέες, όπως η Epipactis helleborine, η Epipactis subclausa, η Cephalanthera damasonium, το Himantoglossum caprinum, η Platanthera chlorantha, η Gymnadenia conopsea, η Neottia ovata, η Dactylorhiza saccifera, η Dactylorhiza sambucina, η Ophrys epirotica, η Ophrys helenae και η Ophrys apifera.

Η περιοχή γύρω από τους καταρράκτες είναι από τις πιο άγριες της Ελλάδας και εδώ συναντάει κανείς πολλά θαυμαστά είδη της ορνιθοπανίδας. Από τα αρπακτικά μέχρι και πριν λίγα χρόνια εδώ πετούσανε μεγαλόπρεπα όρνια, ενώ σήμερα εδώ ζει ο χρυσαετός, ο φιδαετός, ο σφηκιάρης, η γερακίνα, ο πετρίτης, το βραχοκιρκίνεζο, το διπλοσάινο, το ξεφτέρι, ο χουχουριστής και ο μπούφος. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται από είδη όπως πετροπέρδικες, φάσσες, μαύροι δρυοκολάπτες, πράσινοι δρυοκολάπτες, πευκοδρυοκολάπτες, δεντροσταρήθρες, νεροκότσυφες, σταχτοσουσουράδες, βραχοτσοπανάκους, κοράκια, βουνοτσιροβάκους, αετομάχους, πυρροκότσυφες, ελατοπαπαδίτσες, γαλαζοπαπαδίτσες, θαμνοψάλτες, τρυποφράχτες, χιονάδες, βραχοχελίδονα, μιλτοχελίδονα, φοινίκουρους, σταχτοπετρόκληδες, νεροκελάδες, γερακότσιχλες, σπάνιοι χιονοκότσυφες, πυρροβασιλίσκους, αιγίθαλους, κίσσες, κάργιες, χειμωνόσπινους, φανέτα, κοκκοθραύστες, βλαχοτσίχλονα και βουνοτσίχλονα.

Από τα αμφίβια εδώ ζούνε αλπικοί τρίτωνες, σαλαμάνδρες, κιτρινομπομπίνες, φρύνοι, γραικοβάτραχοι και σβελτοβάτραχοι. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει είδη, όπως η μεσογειακή χελώνα, η πρασινόσαυρα, η τρανόσαυρα, η σαύρα του Ταύρου, η σαύρα της Ρούμελης, η τοιχογουστέρα, ο εφιός, η δεντρογαλιά, το νερόφιδο, η σαΐτα, ο στεφανοφόρος και η κοινή οχιά. Από τα θηλαστικά σημαντική είναι η μόνιμη παρουσία της αρκούδας, του λύκου και του αγριόγατου. Αλλά είδη είναι οι βίδρες στα πιο χαμηλά της Γκρόπας, τα ζαρκάδια, οι αγριόχοιροι, οι νυφίτσες, τα δασοκούναβα, οι ασβοί, οι αλεπούδες, οι λαγοί, οι δασομυωξοί, οι δεντρομυωξοί και οι σκίουροι.

(φωτ. τοπίου: Ηρακλής Μήλας)