Ο μυθικός, άγριος Αχελώος, ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας, μπορεί να έχει αλλοιωθεί από τις πολλές παρεμβάσεις στη κοίτη του, αλλά συνεχίζει να δίνει ζωή με τα νερά του σε μια μεγάλη έκταση της ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι αρχαίοι Έλληνες τοποθετούσαν τον Αχελώο στην κορυφή των θεών-ποταμών και θεωρούσαν ότι όλα τα νερά της Γης προέρχονται από αυτόν. Η ετυμολογία της λέξης Αχελώος προέρχεται από την σανσκριτική ρίζα «Αχ» που σημαίνει «άφθονο νερό» και από τη λέξη «λώων» που σημαίνει ο καλύτερος, ο ανώτερος, ο αγαθότερος. Οι απεικονίσεις του ποταμού σε αγγεία και νομίσματα τον παρουσιάζουν κερασφόρο και γενειοφόρο, μισό ταύρο με ανθρώπινο πρόσωπο και μισό φιδόμορφο ψάρι. Ο Αχελώος πηγάζει στη Πίνδο, στα σύνορα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, με τις κύριες πηγές του να βρίσκονται στις κορυφές του Λάκμου. Στα πρώτα χιλιόμετρα ο ποταμός ονομάζεται Ασπροπόταμος ή Άσπρος. Με κατευθύνση από τα βόρεια προς τα νότια, ο Αχελώος διανύει 220 χιλιόμετρα πριν εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος κοντά στις Ουνιάδες νήσους (Οξεία, Μάκρη και Κουνέλι). Στην διαδρομή του ο Αχελώος περνάει μέσα και στα όρια πέντε νομών: Τρικάλων, Καρδίτσας, Άρτας, Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Στον ποταμό συμβάλλουν με τα νερά τους οι ποταμοί Αγραφιώτης, Ταυρωπός, Τρικεριώτης, Κομναΐτικος και Ίναχος αλλά και δεκάδες ρέματα με σημαντικότερα τα εξής: Λεπενίτσα, Ξεροπλατάνια, Βακαριώτη, Βασαλάκα, Καπραλία, Νέγκρς, Κούτσουρο, Καλή Πηγή, Παφρώνη, Βατακιάδα, Καμπουργιανίτικο, Πλατανιά, Λεπιανίτη, Γρανιτσιώτη και Ζαμπατόρεμα. Πάνω στο ρου του Αχελώου έχουν δημιουργηθεί με φράγματα οι τεχνητές λίμνες Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου, ενώ μέσω της διώρυγας του Δίμηκου δέχεται τα πλεονάζοντα νερά των λιμνών Τριχωνίδας και Λυσιμαχίας στο ύψος του Αγγελόκαστρου Αιτωλοακαρνανίας. Η λεκάνη απορροής του ποταμού καλύπτει μια τεράστια έκταση 5.572 τ.χλμ. και με τα έργα που έχουν γίνει τα νερά του ποταμού αρδεύουν 370.000 στρέμματα γεωργικής γης. Ο Αχελώος είναι ο πλουσιότερος σε νερά ποταμός που κινείται εντός της Ελλάδας.

Στο διάβα του ο μεγάλος ποταμός περνάει από γκρεμούς, απότομες πλαγιές, πυκνά δάση, ορεινές κοιλάδες, πεδιάδες και μια σειρά από διαφορετικούς βιότοπους. Σε όλο το μήκος του καλύπτεται από πυκνά παρόχθια δάση με ιτιές, λεύκες, πλατάνια, σκλήθρα, σφενδάμια και πικροκαστανιές, ενώ στα ψηλά σημεία του υπάρχουν ελατοδάση. Κοντά στον ποταμό φυτρώνουν πολλά σημαντικά φυτά, όπως η Putoria calabrica, η Salvinia natans, ο Odontites verna serotina, η ίριδα Iris sintenisii, ο Petasites hybridus, η Pinguicula crystallina hirtiflora, το Thesium brachyphyllum, το Sedum dasyphyllum, το Tussilago farfara, ο κρίνος Lilium chalcedonicum, το Buglossoides purpurocaerulea, η κενταύρια Centaurea niederi, το υδρόφιλο Spirodela polyrhiza, η σιληνή Silene ungeri, ο γάλανθος Galanthus reginae οlgae vernalis, η Anthyllis vulneraria bulgarica, το γεράνι Geranium subcaulescens, το αγριογαρύφαλλο Dianthus viscidus, το Ornithogalum oligophyllum, η καμπανούλα Campanula drabifolia και οι ορχιδέες Himantoglossum jankae, Epipactis helleborine, Gymnadenia conopsea, Neottia ovata, Dactylorhiza saccifera, Anacamptis pyramidalis, Cephalanthera rubra, C. damasonium, C. longifolia, Ophrys apifera και O. epirotica.

Όλος ο Αχελώος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την ορνιθοπανίδα. Φαράγγια, λίμνες, πλατώματα και εκβολές φιλοξενούν έναν τεράστιο αριθμό από είδη. Από τα αρπακτικά, ανάλογα με την περιοχή, συναντάει κανείς χρυσαετούς, σταυραετούς, στικταετούς, κραυγαετούς, γερακίνες, φιδαετούς, σφηκιάρηδες, σαΐνια, διπλοσάινα, πετρίτες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, μπούφους, τυτούδες, κουκουβάγιες, κ.ά. Άλλα κοινά είδη είναι οι νεροκότσυφες, οι σταχτοσουσουράδες, τα αηδόνια, οι γαλαζοπαπαδίτσες, οι καλόγεροι, τα γιδοβύζια, οι φάσσες, οι δεντροτσοπανάκοι, οι δεντροβάτες, οι δεντροσταρήθρες, οι αιγίθαλοι, τα μιλτοχελίδονα, οι γερακότσιχλες, οι τσίχλες, οι θαμνοψάλτες, οι κάργιες, οι κίσσες, οι αλκυόνες, οι αετομάχοι, οι θαμνοτσιροβάκοι, τα βουνοτσίχλονα και οι κοκκοθραύστες. Στις εκβολές του ποταμού και στις λίμνες βρίσκουν καταφύγιο εκατοντάδες είδη, όπως σαρσέλες, χουλιαρόπαπιες, κιρκίρια, σφυριχτάρια, καπακλήδες, γκισάρια, πρασινοκέφαλες πάπιες, βουβόκυκνοι, πολλά είδη ερωδιών, σκαλίδρες, ποταμίδες, σφυριχτές, καλαμόκιρκοι, λιβαδόκιρκοι, καλημάνες και πολλά άλλα.

Από τα ερπετά εδώ ζούνε αλπικοί τρίτωνες, λοφιοφόροι τρίτωνες, κοινοί τρίτωνες, σαλαμάνδρες, κιτρινομπομπίνες, φρύνοι, πρασινόφρυνοι, γραικοβάτραχοι, σβελτοβάτραχοι, λιμνοβάτραχοι και δεντροβάτραχοι. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει πολλά είδη, όπως ποταμοχελώνες, γραικοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, σαύρες της Ρούμελης, τρανόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαΐτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, στεφανοφόρους, σπιτόφιδα, σαπίτες, δεντρογαλιές και οχιές. Οι βίδρες είναι πολύ κοινές σε όλο σχεδόν τον Αχελώο, ενώ στα δάση ζούνε αρκούδες, λύκοι, ζαρκάδια και αγριόγατοι. Κοντά στις εκβολές ζούνε ακόμα λίγα τσακάλια. Άλλα θηλαστικά είναι οι αγριόχοιροι, οι αλεπούδες, οι ασβοί, τα κουνάβια, οι νυφίτσες, οι σκίουροι, οι δεντρομυωξοί και οι δασομυωξοί.

Η ιχθυοπανίδα του ποταμού είναι από τις πλουσιότερες στην Ελλάδα και περιλαμβάνει περίπου 40 είδη. Από αυτά ξεχωρίζουν η δρωμίτσα (Rutilus panosi), η γουρνάρα (Tropidophoxinellus hellenicus), ο ιονικός ζουρνάς (Valencia letourneuxi), τα χέλια (Anguilla anguilla), η τριχωνοβελονίτσα (Cobitis trichonica), ο λουρογωβιός (Economidichthys pygmaeus), το στρωσίδι (Luciobarbus albanicus), ο στυμφαλικός πελασγός (Pelasgus stymphalicus), η ψευδορασμπόρα (Pseudorasbora parva), η τσερούκλα (Scardinius acarnanicus), το γλανίδι (Silurus aristotelis), ο γουλιανός (Silurus glanis), η μουρμουρίτσα (Rhodeus amarus), η ποταμοσαλιάρα (Salaria fluviatilis) και η ιονική πέστροφα (Salmo farioides).