Ο μυθικός και ιστορικός Ευρώτας, ο μεγάλος ποταμός της Λακωνίας, είναι ο νοτιότερος μεγάλος ποταμός της Ελλάδας που στο διάβα του, περνάει από φαράγγια, δίνει ζωή σε κάμπους και δημιουργεί στις εκβολές του όμορφους υδροβιότοπους. Ο Ευρώτας υπήρξε ο τρίτος μυθικός βασιλιάς της Λακωνίας και πατέρας της Σπάρτης που παντρεύτηκε τον Λακεδαίμονα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο βασιλιάς Ευρώτας έδωσε διέξοδο στα λιμνάζοντα νερά γύρω από τη Σπάρτη, ρυθμίζοντας την κοίτη του ποταμού που αργότερα πήρε το όνομα του. Ο ποταμός έχει τις πηγές του στο οροπέδιο της Ασέας στην Αρκαδία, σε υψόμετρο 500 μέτρων, νότια της Μαντινείας και κοντά στις πηγές του Αλφειού. Το μήκος του είναι περίπου 90 χλμ. και η λεκάνη απορροής του φτάει τα 1.600 τ.χλμ. Διέρχεται μεταξύ των μεγάλων βουνών του Ταΰγετου και του Πάρνωνα, περνάει διπλα από τη Σπάρτη, δημιουργεί την μεγάλη πεδιάδα του Ευρώτα και καταλήγει στις εκβολές του στον Λακωνικό κόλπο. Από τα δύο βουνά που τον στεφανώνουν κατεβαίνουν πολλοί παραπόταμοι με σημαντικότερους τον Γερακάρη και το Αρδελολάγκαδο από τον Ταΰγετο και την Κελεφίνα, τον Βασιλοπόταμο, το Μεγάλο Ρέμα και το Μαριόρεμα από τον Πάρνωνα. Η κύρια εκβολή του ποταμού έχει εντοιχιστεί, αλλά τα νερά του δημιουργούν λίγα χιλιόμετρα πιο ανατολικά το εποχικά κατακλυζόμενο έλος Αστερίου και την μικρή λιμνοθάλασσας Διβάρι. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο εκβολές απλώνεται μια εντυπωσιακή παραλία με αμμοθίνες, μήκους 7 χλμ. Ο Ευρώτας παρά τις πολλές επεμβάσεις στην κοίτη του με την δημιουργία καναλιών, ακόμα δημιουργεί όμορφα τοπία και πολλούς ιδιαίτερους βιοτόπους στο πέρασμα του.

Σε όλη την πορεία του ο Ευρώτας αγκαλιάζεται από  όμορφα παραποτάμια δάση με πλατάνια, ιτιές, ασημόλευκες, λυγαριές και πικροδάφνες αλλά και πυκνές συστάδες από βούρλα, ψαθιά και καλαμιές. Δυστυχώς οι εκτεταμένες καλλιέργειες εσπεριδοειδών στην πεδιάδα του Ευρώτα έχουν αλλοιώσει κατά πολύ την οικολογική φυσιογνωμία της περιοχής, η οποία εμφανίζεται, σχεδόν αποκλειστικά, κατά τον ρου του ποταμού. Κοντά στον ποταμό φύονται πολλά όμορφα και σπάνια φυτά, από τα οποία το πιο ξεχωριστό είναι η υδροχαρής κίτρινη ίριδα Iris pseudacorus, η οποία σχετίζεται και με τον Ευρώτα, καθώς μία από τις αρχαίες ονομασίες του ποταμού ήταν «Ίρις». Άλλα ενδιαφέροντα φυτά που συναντά κανείς είναι το υδροχαρές Lythrum salicaria, το ορνιθόγαλο Ornithogalum divergens, το Alisma plantago aquatica, η ίριδα Iris unguicularis, το Oenanthe fistulosa, η κενταύρια Centaurea raphanina, το αγριόσκορδο Allium ampeloprasum, η Carlina lanata, η Bellevalia dubia, η καμπανούλα Campanula ramosissima, το κολχικό Colchicum bivonae, η σπάνια Inula verbascifolia methanea, ο Dipsacus fullonum, το Delphinium peregrinum, η Scilla autumnalis, η Ammophila arenaria, το σπάνιο αγριόσκορδο Allium guttatum tenorei και οι ορχιδέες Spiranthes spiralis, Anacamptis pyramidalis, Ophrys mammosa, O. speculum, O. heldreichii και O. spruneri.
 
Η ορνιθοπανίδα του Ευρώτα αποτελείται από πολλά, ενδιαφέροντα είδη. Από τους ερωδιούς μπορεί κανείς να συναντήσει σταχτοτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, μικροτσικνιάδες, πορφυροτσικνιάδες, νυχτοκόρακες και μικροτσικνιάδες, σχεδόν σε όλο το μήκος του. Φαλαρίδες, νερόκοτες, πρασινοκέφαλες πάπιες και νεροκοτσέλες είναι κοινές εκεί που ο ποταμός ανοίγει την κοίτη του. Άλλα παρυδάτια είδη είναι οι χαλκόκοτες, τα μπεκατσίνια, οι ακτίτες, τα κιρκίρια, οι ποταμοσφυριχτές, οι θαλασσοφυριχτές, οι λασποσκαλίδρες, κ.ά. Τα αρπακτικά περιλαμβάνουν περιστασιακούς σπιζαετούς, φιδαετούς, γερακίνες, καλαμόκιρκους, πετρίτες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, γκιώνηδες και κουκουβάγιες. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως μαυρολαίμηδες, κιστικόλες, καστανολαίμηδες, αηδόνια, ψευταηδόνια, αλκυόνες, μαυροτσιροβάκους, μελισσοφάγους, σπάνια κουφαηδόνια, σπιτοχελίδονα, σταβλοχελίδονα, σταχτάρες, καρδερίνες, αμπελουργούς, αετομάχους, κοκκινοκεφαλάδες, συκοφάγους και τσιφτάδες.

 

Από τα αμφίβια εδώ συναντάει κανείς κοινούς φρύνους, πρασινόφρυνους, δεντροβάτραχους και βαλκανοβάτραχους. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει πολλά είδη, όπως τις τρεις ενδημικές σαύρες της Πελοππονήσου (ελληνική σαύρα, μοραϊτόσαυρα, πελοππονησιακή γουστέρα), ποταμοχελώνες, κρασπεδωτές χελώνες, μεσογειακές χελώνες, σαμιαμίδια, τρανόσαυρες, οφιόμορους, τυφλίτες, σαΐτες, σπιτόφιδα, δεντρογαλιές, σαπίτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, αγιόφιδα και οχιές. Είναι σημαντικό ότι στην μεγάλη αμμώδη παραλία οι θαλάσσιες χελώνες καρέτα κάνουν ακόμα τις φωλιές τους, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι η περιοχή κοντά στις εκβολές είναι τόπος διαχείμασης για τις πολύ σπάνιες θαλάσσιες πρασινοχελώνες (Chelonia mydas). Από τα θηλαστικά ξεχωρίζουν οι παρουσίες της βίδρας που ακόμα ζει στα νερά του ποταμού και του σπάνιου τσακαλιού που ζει στους λόφους κοντά στις εκβολές. Άλλα θηλαστικά της περιοχής είναι οι αλεπούδες, τα κουνάβια, οι νυφίτσες, οι λαγοί, οι σκαντζόχοιροι, οι κηπομυγαλίδες και οι νανονυχτερίδες. Πολύ σημαντική είναι η παρουσία στην παραλιακή ζώνη ενός στενότοπου ενδημικού γρύλου με την επιστημονική ονομασία Eupholidoptera kinzelbachi.

 

Ο Ευρώτας θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ποταμούς στην Ευρώπη για την ιχθυοπανίδα του, καθώς εδώ απαντώνται τρία ενδημικά είδη: ο λακωνικός πελασγός (Pelasgus laconicus), η καιαδική μενίδα (Squalius keadicus) και η χρυσή μενίδα (Tropidophoxinellus spartiaticus). Άλλα είδη είναι το χέλι (Anguilla anguilla), το κουνουπόψαρο (Gambusia holbrooki) και η ποταμοσαλιάρα (Salaria fluviatilis), ενώ στα ψηλά, εκεί που υπάρχουν ιχθυοτροφεία, έχει δραπετεύσει η αμερικάνικη πέστροφα (Oncorhynchus mykiss). Πρέπει να σημειωθεί ότι διάφορα κεφαλόπουλα, αλλά και λαβράκια, ανεβαίνουν από τη θάλασσα αρκετά χιλιόμετρα μέσα στον ποταμό.