Ένας ποταμός που ρέει ανάμεσα στα μεγαλύτερα ποτάμια της χώρας μας ενώνοντας τα ορεινά της Ηπείρου με τα πεδινά των Γρεβενών και σχηματίζει στο διάβα του τοπία μεγάλης αισθητικής αξίας. Ο Βενέτικος είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Αλιάκμονα και κυλάει εξ’ ολοκλήρου στο νομό Γρεβενών. Πηγάζει στα ανατολικά του νομού από δύο ρέματα που κατεβαίνουν, το ένα από τις νοτιοανατολικές πλαγιές της Βασιλίτσας και τα βορειοαναταλικά του όρους Αυγό και το άλλο από τα νότια των υψωμάτων του Τάλιαρου. Τα δύο ρέματα (Ασπροπόταμος από τα δυτικά και Δοτσικιώτικο από τα βόρεια) συναντιούνται στο φαράγγι της Πορτίτσας, μεταξύ των χωριών Σπήλαιο και Παρόριο, σχηματίζοντας το αρχικό τμήμα του Βενέτικου. Λίγο πριν την συνάντηση τους ο βόρειος κλάδος του ποταμού έχει την ονομασία Βελονιάς. Ο Βενέτικος στη συνέχεια κινείται από τα δυτικά προς τα ανατολικά σε μια απόσταση 46 χιλιομέτρων. Κυλάει νότια του Όρλιακα και συνεχίζει νότια της πόλης των Γρεβενών όπου στο σημείο που διέρχεται ο κεντρικός δρόμος που συνδέει τα Γρεβενά με την Καλαμπάκα, ρέει ανάμεσα σε κατακόρυφους κροκαλοπαγείς βράχους, τις περίφημες «Πύλες του Βενέτικου». Λίγα χιλιόμετρα πιο ανατολικά, κοντά στο χωριό Αγάπη, εκβάλλει στον Αλιάκμονα. Στην πορεία του ο Βενέτικος δέχεται τα νερά δεκάδων ρεμάτων, όπως το Σμιξιώτικο, ο Σταυροπόταμος, ο Τρανός Λάκκος, το Σαργκαναίικο, ο Αγίουαρας, ο Βαθύλακκος, ο Κερασιάς Λάκκος, το Παλιόκαστρο, τα Δύο Δέντρα, η Κερασιά και το Κρυονέρι. Οι περιοχές γύρω από τον Βενέτικο χαρακτηρίζονται από μολασσικούς σχηματισμούς και αλλουβιακές αποθέσεις. Καθόλη την διαδρομή του, ο ποταμός σχηματίζει πολλούς και διαφορετικούς βιότοπους σε μία από τις πιο άγριες και παρθένες περιοχές της χώρας μας. Μεγάλα φαράγγια, ήρεμες κοιλάδες και πυκνά παραποτάμια δάση εναλλάσσονται σε μια μοναδική διαδρομή, που κάποιος μπορεί να τη ζήσει και μέσω της δραστηριότητας του ράφτινγκ. Ο Βενέτικος και τα ρέματα του είναι διάσημα για τους δεκάδες παλαιούς μύλους και τα θαυμαστα πέτρινα τοξωτά γεφύρια, όπως το γεφύρι της Πορτίτσας, του Αζίζ Αγά, του Σπανού, του Σταυροπόταμου, του Καλογήρου και του Καγκέλια.

Τα παρόχθια δάση του Βενέτικου αποτελούνται από σκλήθρα, ιτιές, νερόφραξους και πλατάνια, ενώ σε όλο το μήκος του κινείται σε δασωμένες πλαγιές με τα έλατα να δίνουν τη θέση τους στις βελανιδιές και αυτές στα πουρνάρια. Γύρω από το ποτάμι μπορεί κανείς να ανακαλύψει πολλά σημαντικά είδη της χλωρίδας των Γρεβενών. Από αυτά ξεχωρίζουν το ψαθί Typha shuttleworthii, το κολχικό Colchicum autumnale, ο γάλανθος Galanthus reginae-olgae subsp. vernalis, το αγριογαρύφαλλο Dianthus deltoides subsp. degenii, η ορχιδέα Himantoglossum jankae, η Actaea spicata, η Betonica scardica, το Anthericum liliago και ο Tragopogon balcanicus. Άλλα είδη της περιοχής είναι ο κρόκος Crocus nivalis, ο Petasites hybridus, η Digitalis grandiflora, η Scutellaria columnae subsp. columnae, η ίριδα Iris sintenisii subsp. sintenisii, η Viscaria atropurpurea, η Primula vulgaris subsp. vulgaris, η Agrimonia eupatoria subsp. eupatoria, η Armeria canescens, η Salvia sclarea, το Delphinium fissum subsp. fissum, το αγριόσκορδο Allium amethystinum, το υδροχαρές Lythrum salicaria, η Knautia orientalis, η Lomelosia argentea, οι κενταύριες Centaurea grisebachii subsp. confusa και Centaurea pelia, η αγριοτριανταφυλλιά Rosa gallica, το Geranium macrostylum και το Verbascum graecum. Στις γύρω περιοχές απαντώνται και πολλές ορχιδέες, όπως οι Cephalanthera damasonium, Cephalanthera longifolia, Cephalanthera rubra, Epipactis palustris, Epipactis helleborine, Epipactis microphylla, Neottia nidus-avis, Neottia ovata, Limodorum abortivum, Platanthera chlorantha, Dactylorhiza iberica, Dactylorhiza romana, Dactylorhiza saccifera, Anacamptis palustris, Anacamptis laxiflora, Anacamptis morio, Neotinea tridentata, Orchis purpurea, Orchis pauciflora, Orchis provincialis, Ophrys apifera, Ophrys oestifera, Ophrys reinhardiorum, Ophrys helenae, Ophrys hystera, Ophrys mammosa, Ophrys epirotica, Ophrys grammica, Ophrys hebes και Ophrys zeusii.

Η ορνιθοπανίδα της περιοχής είναι πλούσια και περιλαμβάνει είδη που απαντώνται σε διάφορα ενδιαιτήματα. Μόνιμη είναι η παρουσία από σταχτοσουσουράδες και νεροκότσυφες, ενώ συχνά εμφανίζονται και άλλα παρυδάτια είδη, όπως σταχτοτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, κορμοράνοι, μπεκατσίνια, αλκυόνες και ακτίτες. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια κοντά στον Βενέτικο ζούσαν όρνια και ασπροπάρηδες. Από τα αρπακτικά εδώ απαντώνται κραυγαετοί, φιδαετοί, γερακαετοί, τσίφτες, σφηκιάρηδες, γερακίνες, ξεφτέρια, σαΐνια, διπλοσάινα, βραχοκιρκίνεζα, κιρκινέζια, δεντρογέρακα, πετρίτες και σπάνια χρυσογέρακα. Από τα νυχτόβια αρπακτικά στην περιοχή ζούνε μπούφοι, χουχουριστές, τυτούδες και κουκουβάγιες. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως ορτύκια, μπεκάτσες, φάσσες, φασσοπερίστερα, τρυγόνια, κούκοι, γιδοβύζια, βουνοσταχτάρες, μελισσοφάγοι, χαλκοκουρούνες, πράσινοι δρυοκολάπτες, μεσαίοι δρυοκολάπτες, νανοδρυοκολάπτες, σταρήθρες, δεντροσταρήθρες, βραχοχελίδονα, σταβλοχελίδονα, μιλτοχελίδονα, σπιτοχελίδονα, νεροκελάδες, δεντροκελάδες, τρυποφράχτες, θαμνοψάλτες, αηδόνια, καρβουνιάρηδες, σταχτοπετρόκληδες, μαυρολαίμηδες, γαλαζοκότσυφες, κελαηδότσιχλες, γερακότσιχλες, μαυροσκούφηδες, μελωδοτσιροβάκοι, βουνοτσιροβάκοι, θαμνοτσιροβάκοι, κοκκινοτσιροβάκοι, ψαθοποταμίδες, ψευταηδόνια, καλαμοποταμίδες, τσιχλοποταμίδες, βουνοφυλλοσκόποι, χρυσοβασιλίσκοι, πυρροβασιλίσκοι, σταχτομυγοχάφτες, δρυομυγοχάφτες, καλόγεροι, ελατοπαπαδίτσες, βουνοπαπαδίτσες, καστανοπαπαδίτσες, κλειδωνάδες, υφάντρες, δεντροτσοπανάκοι, βουνοδεντροβάτες, αετομάχοι, σταχτοκεφαλάδες, κίσσες, κάργιες, χαβαρόνια, κόρακες, συκοφάγοι, δεντροσπουργίτες, φανέτα, καρδερίνες, λούγαρα, σκαρθάκια, κοκκοθραύστες, σιρλοτσίχλονα, βουνοτσίχλονα και τσιφτάδες.

Από τα αμφίβια στην περιοχή ζούνε σαλαμάνδρες, ελληνικοί τρίτωνες, μακεδονικοί τρίτωνες, φρύνοι, πρασινόφρυνοι, κιτρινομπομπίνες, δεντροβάτραχοι, βαλκανοβάτραχοι, σβελτοβάτραχοι και γραικοβάτραχοι. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει είδη, όπως, βαλτοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, γραικοχελώνες, ελληνικά κονάκια, τυφλίτες, τρανόσαυρες, πρασινόσαυρες, τοιχογουστέρες, βαλκανόσαυρες, τυφλίνους, στεφανοφόρους, έφιους, λαφιάτες, σαπίτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα, λαφιάτες του Ασκληπιού, σπιτόφιδα και οχιές. Στα πυκνά δάση που περιβάλλουν τον Βενέτικο εμφανίζονται μεγάλα θηλαστικά, όπως αρκούδες και λύκοι, ενώ σε όλο το μήκος του ποταμού ζούνε υγιείς πληθυσμοί από βίδρες. Η πανίδα των θηλαστικών συμπληρώνεται από αγριόγατους, αλεπούδες, αγριόχοιρους, νυφίτσες, δεντροκούναβα, ασβούς, λαγούς, δασομυωξούς, δεντρομυωξούς και σκίουρους.

Η ιχθυοπανίδα του ποταμού Βενέτικου περιλαμβάνει πολλά είδη ψαριών. Μερικά από αυτά είναι το ευρωπαϊκό τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), η βαλκανική μπριάνα (Barbus balcanicus), ο βίνος (Barbatula barbatula), ο σύρτης (Chondrostoma vardarense), η μακεδονική βελονίτσα (Cobitis vardarensis), η τούρνα (Esox lucius), ο βουλγαροκωβιός (Gobio bulgaricus), το μαυροτσιρώνι (Pachychilon macedonicum), η χρυσοβελονίτσα (Sabanejewia balcanica), η ποταμοσαλιάρα (Salaria fluviatilis), η ψευδορασμπόρα (Pseudorasbora parva), η μαλαμίδα (Vimba melanops), το τσιρώνι (Rutilus rutilus), το θεσσαλόσιρκο (Alburnus thessalicus), η ιονική πέστροφα (Salmo farioides) και η πέστροφα Πελαγονίας (Salmo pelagonicus). Σε πολλά σημεία, το ποτάμι είναι πολύ ήρεμο και έτσι μπορεί κανείς, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, να βουτήξει με μια μάσκα και να παρατηρήσει αυτά τα είδη στο ενδιαίτημα τους.