Ο Άραχθος είναι ένας από τους σημαντικότερους ποταμούς της Ηπείρου, ο οποίος στη πορεία του περνάει από φαράγγια, λίμνες και πεδιάδες, χαρακτηρίζοντας το τοπίο στο μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Ηπείρου. Το συνολικό μήκος του ποταμού φτάνει τα 150 χλμ., με το μήκος του κυρίως ποταμού να φτάνει 110 χλμ. Αποτελεί τον όγδοο μεγαλύτερο ποταμό της χώρας με την λεκάνη απορροής τού να καλύπτει μια επιφάνεια 1.900 τ.χλμ. Στην αρχαιότητα ήταν γνωστός με το όνομα Ίναχος, ενώ από το 1881 έως το 1912, αποτελούσε το φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο Άραχθος πηγάζει από την βόρεια Πίνδο και εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο, διαρρέοντας, από τον βορρά προς το νότο, ένα τμήμα του νομού Ιωαννίνων και ολόκληρο τον νομό Άρτας. Οι κύριες πηγές του βρίσκονται στα δυτικά του Λάκµωνα, στη θέση Οξυά ∆εσπότη, σε υψόµετρο 1.700 μέτρων, ενώ σημαντικότεροι παραπόταμοί του είναι ο Καλαρρύτικος, ο Μετσοβίτικος, ο Ζαγορίτικος, ο Βάρδας και ο Καλεντίνης. Στα ανατολικά του υψώνεται ο Λάκμος και καθώς ο ποταμός κατεβαίνει, εισέρχεται ορμητικό σε ένα εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους σχεδόν 20 χλμ. Από εκεί ακολουθεί μια διαδρομή με τα Τζουμέρκα στα ανατολικά και το Ξεροβούνι στα δυτικά πριν φτάσει στην τεχνητή λίμνη Πουρναρίου. Στη συνέχεια τα νερά του κατεβαίνουν πιο ήρεμα μέχρι να εκβάλει στον Αμβρακικό κόλπο, όπου οι προσχωσιγενείς αποθέσεις δημιουργούν όμορφες εκβολές με λιμνοθάλασσες και υγρολίβαδα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ποταμού είναι τα 55 πέτρινα γεφύρια με κορυφαία το γεφύρι της Άρτας και το γεφύρι της Πλάκας. Ο Άραχθος ξεχωρίζει γιατί στο διάβα του δημιουργεί όλους τους οικοτόπους που χαρακτηρίζουν ένα μεγάλο ποταμό. Ο ίδιος ο Άραχθος εντάσσεται μέσα στο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Άραχθου, στα βόρεια του ξεκινάει το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου και στα νότια του ο ποταμός συμβάλλει με τα νερά του στο Εθνικό Πάρκο υγροτόπων Αμβρακικού.

Στο μεγαλύτερο τμήμα του, ο Άραχθος καλύπτεται από μεγάλα παρόχθια δάση με ιτιές, λεύκες, πλατάνια, σκλήθρα, σφενδάμια και πικροκαστανιές, ενώ λίγο πιο ψηλά από τις πηγές του ξεκινάνε ελατοδάση. Τα βουνά και οι λόφοι γύρω από τον ποταμό είναι γεμάτοι από όμορφα και σπάνια λουλούδια. Μερικά από αυτά είναι η Lysimachia atropurpurea, η Putoria calabrica, η ίριδα Iris sintenisii, η βοΐδόγλωσσα Buglossoides purpurocaerulea, η Knautia midzorensis, το Sedum cepaea,  το Sedum dasyphyllum, το Tussilago farfara, το Teucrium scordium scordioides, το υδρόφιλο Spirodela polyrhiza, η σιληνή Silene ungeri, o Petasites hybridus, η βιόλα Viola odorata, η Potentilla micrantha, ο γάλανθος Galanthus reginae οlgae vernalis και οι ορχιδέες Himantoglossum caprinum, Dactylorhiza saccifera, Anacamptis pyramidalis, Cephalanthera rubra, C. damasonium, C. longifolia, Ophrys apifera και O. epirotica.

Η περιοχή είναι πολύ σημαντική για την ορνιθοπανίδα. Κοντά στις πηγές του ποταμού και στους παραποτάμους, μπορεί κανείς να παρατηρήσει αρκετούς όμορφους νεροκότσυφες. Από τα αρπακτικά, ανάλογα με την περιοχή, συναντάει κανείς χρυσαετούς, σπάνιους ασπροπάρηδες, γερακίνες, φιδαετούς, σφηκιάρηδες, σαΐνια, πετρίτες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, μπούφους, τυτούδες, κουκουβάγιες, κ.ά. Άλλα κοινά είδη που ζούνε γύρω από το ποτάμι είναι οι σταχτοσουσουράδες, τα αηδόνια, οι γαλαζοπαπαδίτσες, οι καλόγεροι, οι φάσσες, οι λευκοί πελαργοί, οι δεντροτσοπανάκοι, οι δεντροβάτες, οι αιγίθαλοι, οι νεροκελάδες, τα μιλτοχελίδονα, οι γερακότσιχλες, οι τσίχλες, οι κάργιες, οι κόρακες, οι αλκυόνες, οι αετομάχοι και οι θαμνοτσιροβάκοι. Στις εκβολές του ποταμού δημιουργούνται τεράστιες εκτάσεις με λιμνοθάλασσες, όπου βρίσκουν καταφύγιο εκατοντάδες είδη της ορνιθοπανίδας, όπως πολλά είδη παπίων (σαρσέλες, χουλιαρόπαπιες, κιρκίρια, σφυριχτάρια, καπακλήδες, ψαλίδες, βαρβάρες, γκισάρια, πρασινοκέφαλες), σπάνιες σταχτόχηνες και ασπρομέτωπες χήνες, σπάνιοι αγριόκυκνοι, πολλά είδη ερωδιών μεταξύ των οποίων ήταυροι και γελαδάρηδες, 5 είδη από σκαλίδρες, καλαμόκιρκοι, λιβαδόκιρκοι, καλημάνες και πολλά άλλα.

Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει πολλά είδη, όπως λοφιοφόρους τρίτωνες, σαλαμάνδρες, κιτρινομπομπίνες, φρύνους, πρασινόφρυνους, γραικοβάτραχους, πηδοβάτραχους, λιμνοβάτραχους, κονάκια, σαύρες της Ρούμελης, τρανόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαΐτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, στεφανοφόρους, σπιτόφιδα, δεντρογαλιές και οχιές. Οι βίδρες είναι κοινές στο μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού, ενώ στα δάση πριν τη λίμνη Πουρναρίου ζούνε αρκούδες, λύκοι, ζαρκάδια και αγριόγατοι. Άλλα θηλαστικά είναι τα αγριογούρουνα, οι αλεπούδες, οι ασβοί, τα κουνάβια, οι νυφίτσες, οι σκίουροι και οι δεντρομυωξοί.

Η ιχθυοπανίδα του ποταμού είναι εξίσου πλούσια και περιλαμβάνει 20 είδη. Σημαντικότερο είδος είναι η ενδημική του ποταμού αραχθοβελονίτσα (Cobitis arachthosensis). Σε διάφορα τμήματα του ποταμού ζούνε χέλια (Anguilla anguilla), πελοποννησιακές μπριάνες (Barbus peloponnesius), γριβάδια (Cyprinus carpio), λουρογωβιοί (Economidichthys pygmaeus), στρωσίδια (Luciobarbus albanicus), θεσπρωτικοί πελασγοί (Pelasgus thesproticus), ψευδορασμπόρες (Pseudorasbora parva), ιονικές πέστροφες (Salmo farioides), ποταμοκέφαλοι Παμβώτιδας (Squalius pamvoticus), λιάρες (Telestes pleurobipunctatus) και ιονικούς ζουρνάδες (Valencia letourneuxi).