Ο κρυστάλλινος, γαλάζιος Βοϊδομάτης, ένα από τα πιο καθαρά ποτάμια της Ευρώπης, ξεχύνεται ορμητικά από τους πρόποδες της Τύμφης, δημιουργώντας στο διάβα του έναν από τους σημαντικότερους θύλακες άγριας ζωής στην Ελλάδα. Η ονομασία του Βοϊδομάτη δεν έχει ασφαλώς να κάνει με το «μάτι του βοδιού», αλλά προέρχεται από το σλάβικο Μπόντε Ματ, που σημαίνει «καλό νερό». Το ποτάμι πηγάζει στα νότια του όρους Τύμφη, κάτω από την κορυφή Μπίλιζα, ενώ στα ψηλότερα σημεία του αρχίζει η βαθειά χαράδρα του Βίκου. Στη συνέχεια το ποτάμι ακολουθεί βόρεια πορεία, περνάει περιμετρικά από το χωριό Βίκος, συνεχίζει προς τα βορειοδυτικά και αφού δεχτεί και άλλα ρέματα που πηγάζουν από τις πλαγιές της Τύμφης, εκβάλλει στο Αώο ποταμό πάνω από το χωριό της Κλειδωνιάς. Το μήκος του είναι 25 χλμ., το υψόμετρο της διαδρομής του ξεκινάει στα 1.500 μ. και καταλήγει στα 500 μ., ενώ τα νερά του είναι ιδιαίτερα κρύα με μέγιστη θερμοκρασία τους 5 C. Ο Βοϊδομάτης διακρίνεται για το χρώμα των νερών του που είναι έντονα γαλάζιο και για τις εντυπωσιακές πηγές του που βγαίνουν με πίεση από τις ρίζες της Τύμφης. Ένα όμορφο και άγριο μονοπάτι ξεκινάει από το χωριό Βίκος και κατεβαίνει στις πηγές του ποταμού, περνώντας δίπλα από κάθετα βράχια και μέσα σε πυκνή βλάστηση. Το ποτάμι και το γύρω οικοσύστημα βρίσκεται μέσα στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου, αποτελώντας ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματά του. Ιδιαίτερα το κομμάτι που ξεκινάει από τις πηγές και καταλήγει στο γεφύρι της Αρίστης, είναι από τις πιο απομονωμένες περιοχές της χώρας, όπου πολλά ζώα και φυτά βρίσκουν ασφαλές καταφύγιο.

Ο Βοϊδομάτης καλύπτεται από εκτεταμένα παρόχθια δάση με ιτιές, λεύκες, πλατάνια, σκλήθρα, πικροκαστανιές, αγριοφουντουκιές, σφενδάμια, φλαμουριές, φτελιές, κ.ά. Σε διάφορα σημεία, στις όχθες, τα πλατώματα και τα κάθετα βράχια, φυτρώνουν πολλά σπάνια φυτά, από τα οποία ξεχωρίζουν η ενδημική κενταύρια Centaurea pawlowskii, η σπάνια Ramonda serbica, η Digitalis lanata, το Bupleurum karglii, ο γάλανθος Galanthus reginae-olgae, ο Acinos alpinus meridionalis, η σιληνή της Πίνδου Silene pindicola, ο κρίνος Lilium candidum, η Angelica sylvestris, η Hesperis dinarica, η καμπανούλα Campanula versicolor, το Hypericum rumeliacum, η Linaria vulgaris, η Berteroa obliqua, η Agrimonia eupatoria, η Crepis rubra, η Coronilla varia, ο Stachys annua, το αγριογαρύφαλλο Dianthus stenopetalus, το εντυπωσιακό Petasites hybridus, η Legousia speculum-veneris, η Prunella laciniata, η Scutellaria rupestris adenotricha, η σιληνή Silene ungeri, το Sedum rubens και οι ορχιδέες Dactylorhiza saccifera, Anacamptis pyramidalis, Himantoglossum caprinum, Cephalanthera rubra, Ophrys apifera, O. epirotica και O. oestrifera.

Οι όχθες του ποταμού είναι από τα πιο ιδανικά σημεία για να παρατηρήσει κανείς τους νεροκότσυφες, αυτά τα επιφυλακτικά πουλιά των ορεινών ποταμών. Εδώ οι νεροκότσυφες ζούνε σε μεγάλους αριθμούς και είναι λιγότερο υποψιασμένοι. Από τα αρπακτικά στη περιοχή πετάνε γερακίνες, φιδαετοί, σφηκιάρηδες, πετρίτες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, μπούφοι, χουχουριστές και κουκουβάγιες. Άλλα κοινά είδη που ζούνε γύρω από το ποτάμι είναι οι σταχτοσουσουράδες, οι τρυποφράχτες, τα αηδόνια, οι γαλαζοπαπαδίτες, οι καλόγεροι, οι φάσσες, οι δεντροτσοπανάκοι, οι δεντροβάτες, τα λούγαρα, οι αιγίθαλοι, οι μεσαίοι δρυοκολάπτες, οι πράσινοι δρυοκολάπτες, τα μιλτοχελίδονα, οι μελισσοφάγοι, οι θαμνοτσιροβάκοι, διάφορα είδη από μυγοχάφτες, οι κίσσες, οι κάργιες, οι κοκκοθραύστες, οι καρδερίνες, οι φλώροι, τα σιρλοτσίχλονα και τα βουνοτσίχλονα.

Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει πολλά είδη, όπως λοφιοφόρους τρίτωνες, σαλαμάνδρες, κιτρινομπομπίνες, φρύνους, πρασινόφρυνους, γραικοβάτραχους, πηδοβάτραχους, κονάκια, σαύρες της Ρούμελης, τρανόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαΐτες, νερόφιδα, λιμνόφιδα, στεφανοφόρους, σπιτόφιδα, δεντρογαλιές και οχιές. Ο Βοϊδομάτης αποτελεί ιδανικό βιότοπο για τις βίδρες, καθώς εδώ ζουν υγιείς πληθυσμοί από πέστροφες. Επίσης η περιοχή από τις πηγές μέχρι το γεφύρι της Αρίστης είναι ιδιαίτερα σημαντικό πέρασμα για τη καφέ αρκούδα. Στα γύρω δάση ζούνε ζαρκάδια, αγριόγατοι, αγριογούρουνα, αλεπούδες, ασβοί, κουνάβια, νυφίτσες, σκίουροι και δεντρομυωξοί, ενώ στις όχθες του ποταμού ζει ένα μικρό σπάνιο θηλαστικό, η νερομυγαλή, το οποίο τρέφεται με υδρόβια ασπόνδυλα.

Η ιχθυοπανίδα περιλαμβάνει πολλά ενδιαφέροντα είδη, όπως η αχριδοβελονίτσα (Cobitis ohridana), ο κωβιός της Σκόδρας (Gobio skadarensis), ο πινδοβίνος (Oxynoemacheilus pindus), ο χειλάς (Pachychilon pictum), η ιονική πέστροφα (Salmo farioides), το ευρωπαϊκό τσιρωνάκι (Alburnoides bipunctatus), το χέλι (Anguilla anguilla), ο σύρτης (Chondrostoma vardarense) και η αμερικάνικη πέστροφα (Oncorhynchus mykiss).