Ένας μικρός βιότοπος κοντά στο χωριό Χύδηρα της Λέσβου στον οποίο πρωταγωνιστεί ένας μικρός ρύακας και η γύρω από αυτόν βλάστηση που διακρίνεται από μία μοναδική οικολογική και αισθητική αξία. Ανάμεσα στα χωριά της Άγρας και των Χυδήρων, στα κεντρικά ημιορεινά της Δυτικής Λέσβου βρίσκεται μια μαγευτική χωμάτινη διαδρομή που περνάει ανάμεσα από δασωμένους λόφους, φρύγανα, καλλιέργειες και πολύχρωμα εδάφη ηφαιστειακής προέλευσης. Η περιοχή απλώνεται μέσα στην μεγάλη αρχαία καλντέρα της Βατούσας. Λίγο πριν τα Χύδηρα και την περιοχή Άσπρα Χώματα (ονομασία που προέρχεται από τα λευκά ηφαιστειακά πετρώματα) βρίσκεται η τοποθεσία Μυρωδιές. Σε εκείνο το σημείο κυλάει ένας όμορφος ρυάκας που κατεβαίνει από τους λόφους Πόλιφο, Λευκορράχτη και Γυμνό Βουνό που υψώνονται ήρεμα στα νότια. Ο ρύακας ουσιαστικά διαχωρίζει τους ορεινούς όγκους του γυμνού Όρδυμνου στα δυτικά και του πυκνόφυτου Προφήτη Ηλία στα ανατολικά. Η κατεύθυνσή του είναι από τα νότια προς τα βόρεια και λίγα χιλιόμετρα μετά εκβάλλει στον ποταμό Βούλγαρη, ή Κρέοντα όπως ονομαζόταν παλαιότερα, ο οποίος με την σειρά του εκβάλλει στο βόρειο Αιγαίο κοντά στα ερείπια της αρχαίας Άντισσας. Πολύ κοντά στο χωριό Χύδηρα βρίσκεται και ο περίφημος καταρράκτης Βαθύλιμνος. Στις Μυρωδιές βρίσκεται ένα από τα σπανιότερα παρόχθια δάση της Νότιας Ευρώπης. Την θέση των συνηθισμένων πικροδαφνών που απαντάει κανείς στα ρέματα των νησιών μας έχουν πάρει τα σπάνια ροδόδεντρα (Rhododendron luteum). Το ροδόδεντρο, ή αλλιώς ο αγούδουρας για τους ντόπιους, απαντάται μόνο στη Δυτική Λέσβο, απ’ όλη την Ελλάδα, ενώ η κατανομή του είναι από τον Καύκασο μέχρι την Ανατολική Ευρώπη. Τα όμορφα δέντρα με τις πλούσιες κίτρινες ταξιανθίες είναι τοξικά και η κατανάλωσή τους μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο, ενώ ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος αναφέρουν το ροδόδεντρο ως φαρμακευτικό φυτό. Διάσημη είναι η αναφορά του Ξενοφώντα στο έργο «Κύρου Ανάβασις», όπου οι Σπαρτιάτες μισθοφόροι δηλητηριάστηκαν από το μέλι του φυτού κοντά στα παράλια του Εύξεινου Πόντου. Μάλιστα μέχρι και πριν λίγα χρόνια οι κτηνοτρόφοι της περιοχής είχαν επικηρύξει τα δηλητηριώδη για τα κατσίκια και πρόβατα φυτά με αποτέλεσμα αυτά να εξαφανιστούν από πολλές περιοχές της Δυτικής Λέσβου. Το ξερίζωμα και το κάψιμο των δέντρων σταμάτησε όταν πολλοί φυσιολάτρες επισκέπτες από όλο τον κόσμο άρχισαν να επισκέπτονται τις περιοχές με τα ροδόδεντρα. Η γλυκειά μυρωδιά που αναδύεται από τα άνθη του δέντρου κάθε άνοιξη, οδήγησαν και στην αντίστοιχη ονομασία της περιοχής, Μυρωδιές. Το περπάτημα κατά μήκος του ρέματος είναι μία μοναδική εμπειρία αλλά όχι χωρίς απογοήτευση λόγω της έντονης ρύπανσης. Δυστυχώς και παρότι τα ροδόδεντρα βρίσκονται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας και προστατεύονται από πολλές Οδηγίες, οι όχθες του ρύακα που κινούνται παράλληλα με τον χωματόδρομο είναι γεμάτες από πλαστικές σακούλες λιπασμάτων, νεκρά πρόβατα και κάθε είδους μπάζα.

 

Στη γύρω περιοχή αναπτύσσονται δάση τραχείας πεύκης που αναμιγνύονται με αγριόκεδρα, καστανιές, ήμερες βελανιδιές, χνουδοβελιδιές, πουρνάρια, λευκοϊτιές, φτελιές, κουμαριές, φράξους, κράταιγους, ρείκια, κ.ά., ενώ λίγο πιο ανατολικά υπάρχουν μικρά δάση από μαυρόπευκα. Στην γύρω περιοχή, εκτός από τα ροδόδεντρα απαντώνται πολλά αξιόλογα φυτά που στην Ελλάδα φυτρώνουν αποκλειστικά στη Λέσβο, όπως το Haplophyllum megalanthum, το λυχνάρι Arum rupicola, ο ασφόδελος Asphodeline brevicaulis, το Sedum confertiflorum, η Nepeta nuda subsp lydiae και ο φλώμος Verbascum antinori. Άλλα σπάνια φυτά της Λέσβου και του ανατολικού Αιγαίου είναι το Allium candargyi, η Anthemis aciphylla, το Symphytum anatolicum, ο κρόκος Crocus biflorus subsp nubigena, ο Stachys cretica subsp lesbiaca, η παπαρούνα Papaver virchowii, η Scrophularia floribunda, το Erysimum horizontale, η κενταύρια Centaurea urvillei, η καμπανούλα Campanula lyrata subsp lyrata, το αγριογαρύφαλλο Dianthus glutinosus, η Herniaria micrantha, το Hypecoum procumbens subsp atropunctatum και το Galium brevifolium subsp insulare. Η χλωρίδα συμπληρώνεται με πολλά ακόμα ενδιαφέροντα είδη όπως η παιώνια Paeonia mascula subsp mascula, το Helianthemum ledifolium subsp lasiocarpum, η Osmunda regalis, η Aristolochia hirta, η Anthemis wiedemanniana, το Tripleurospermum rosellum, το Alyssum umbellatum, οι σιληνές Silene squamigera subsp squamigera και Silene dichotoma, η Teline monspessulana, η Noaea mucronata subsp mucronata, το Ornithogalum boucheanum, ο κρόκος Crocus pallasii subsp pallasii, η φριτιλάρια Fritillaria pontica, ο Ranunculus isthmicus subsp isthmicus, ο Hyoscyamus niger, η Veronica grisebachii, οι φτέρες Asplenium onopteris και Pteridium aquilinum subsp aquilinum, το Doronicum orientale, το Ophioglossum vulgatum, η Alliaria petiolata, η Moenchia mantica, το Atocion compactum, η Lysimachia atropurpurea, η Viola kitaibeliana, η άγρια άμπελος (Vitis vinifera subsp sylvestris) και οι ορχιδέες Anacamptis collina, Anacamptis papilionacea, Anacamptis sancta, Dactylorhiza romana, Limodorum abortivum, Ophrys tenthredinifera, Ophrys bucephala, Orchis italica και Orchis simia.

 

Η περιοχή είναι από τις πιο αραιοκατοικημένες της Λέσβου και έτσι αποτελεί σημαντικό καταφύγιο για τα είδη της ορνιθοπανίδας. Γύρω από το μικρό ρέμα συναντά κανείς μια πλειάδα από μικροπούλια από τα οποία ξεχωρίζουν τα πολλά αηδόνια. Την άνοιξη και το καλοκαίρι το τραγούδι των αηδονιών στην περιοχή είναι απλά εκκωφαντικό. Τα αρπακτικά περιλαμβάνουν είδη, όπως φιδαετούς, αετογερακίνες, γερακίνες, σφηκιάρηδες, ξεφτέρια, διπλοσάινα, πετρίτες, σπάνια χρυσογέρακα και βραχοκιρκίνεζα, ενώ από τα νυχτόβια αρπακτικά εδώ ζουν μπούφοι, τυτούδες, κουκουβάγιες και γκιώνηδες. Στα δάση έχει παρατηρηθεί το φώλιασμα των μαύρων πελαργών. Η ορνιθοπανίδα της γύρω περιοχής συμπληρώνεται με είδη, όπως νησιώτικες πέρδικες, ορτύκια, φάσσες, τρυγόνια, κούκους, γιδοβύζια, βουνοσταχτάρες, τσαλαπετεινούς, μελισσοφάγους, χαλκοκουρούνες, στραβολαίμηδες, κορυδαλλούς, δεντροσταρήθρες, ωχροκελάδες, τρυποφράχτες, κουφαηδόνια, καρβουνιάρηδες, σταχτοπετρόκληδες, ασπροκωλίνες, γαλαζοκότσυφες, μαυροσκούφηδες, μαυροτσιροβάκους, κοκκινοτσιροβάκους, βουνοτσιροβάκους, ψευταηδόνια, γαλαζοπαπαδίτσες, κλειδωνάδες, αετομάχους, κοκκινοκεφαλάδες, μαυροκέφαλες κίσσες, συκοφάγους, φανέτα, φλώρους, καρδερίνες, σιρλοτσίχλονα και σπάνια σμυρνοτσίχλονα.

Από τα αμφίβια εδώ ζούνε φρύνοι, πρασινόφρυνοι και λεβαντοβάτραχοι. Από τα ερπετά ξεχωρίζει η παρουσία της μεγαλόπρεπης οθωμανικής οχιάς, ενώ απαντώνται και άλλα ενδιαφέροντα είδη, όπως γραικοχελώνες, κροκοδειλάκια, σαμιαμίδια, κυρτοδάκτυλοι, τρανόσαυρες, αβλέφαροι, έφιοι, θαμνόφιδα, σαπίτες, νερόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα και σπιτόφιδα. Μεταξύ των θηλαστικών ξεχωρίζει η πολύ συχνή παρουσία της γαλιάς, ή αλλιώς του περσικού σκίουρου, που στην Ελλάδα ζει μόνο στη Λέσβο. Άλλα είδη είναι η αλεπού, το πετροκούναβο, η νυφίτσα, ο σκαντζόχοιρος, ο λαγός και διάφορα είδη νυχτερίδας, όπως τρανομυωτίδες (Myotis myotis), ρινόλοφοι του Μπλάσιους (Rhinolophus blasii) και μικρορινόλοφοι (Rhinolophus hipposideros). Κοντά στον ρύακα απαντώνται δύο σημαντικά κολεόπτερα, ο ελαφοκάνθαρος (Lucanus cervus) και το Cerambyx cerdo, ενώ αξίζει κανείς να μελετήσει τα έντομα που τρέφονται με το νέκταρ των ροδόδεντρων, καθώς περιλαμβάνουν πολλά ενδιαφέροντα είδη.