Το βουνό του Ορφέα και του Βάκχου, το χρυσοφόρο Παγγαίο είναι ένας ορεινός όγκος που χαρακτηρίζεται από μεγάλης αισθητικής αξίας τοπία, πλούσια δάση, γυμνές κορφές και ένα πλήθος από σπάνια είδη της χλωρίδας και της πανίδας. Το όνομα του βουνού προέρχεται από τον Παγγαίο, γιο του θεού Άρη, ο οποίος από τις ενοχές του για την αιμομιξία που άθελά του διέπραξε με τη κόρη του, αυτοκτόνησε πάνω στο όρος. Άλλες παλαιότερες ονομασίες του βουνού είναι Καρμάνιον, Μακέτιον, Ματίκιον, Ματικία, Πρινάριον, Πρινάρης και, κατά την οθωμανική περίοδο, Πουρνάρ Νταγ. Σύμφωνα με την μυθολογία στα πυκνά δάση του βουνού έζησε ο ποιητής Ορφέας, ενώ ήταν το αγαπημένο βουνό του Διόνυσου και κατά την αρχαιότητα υπήρχε στις κορυφές του φημισμένο ιερό και μαντείο του θεού. Το Παγγαίο βρίσκεται στην Ανατολική Μακεδονία και ενώνει τους νομούς Καβάλας και Σερρών. Η κατεύθυνση του είναι από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά σε μια ευθεία γραμμή 34 χλμ., ενώ οι ψηλότερες περιοχές έχουν μήκος 15 χλμ. Το βουνό απλώνεται σε μια έκταση 380 τ.χλμ. και ξεκινάει να υψώνεται μόλις 7 χλμ. από τον Στρυμονικό κόλπο. Στα βορειοανατολικά του απλώνονται τα τενάγη των Φιλίππων και στα βόρεια χωρίζεται από το Μενοίκιο όρος από τον ποταμό Αγγίτη. Στα δυτικά του καταλήγει στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα και στα νότια ενώνεται με το Σύμβολο όρος το οποίο καταλήγει στο Θρακικό πέλαγος. Ψηλότερη κορυφή του Παγγαίου είναι το Μάτι, ή αλλιώς Κόζνιτσα, που φτάνει στα 1.956 μέτρα, αλλά η πιο διάσημη κορυφή είναι το Αβγό στα 1.835 μέτρα, η οποία ονομάζεται και Πιλάφι από την παλιά τουρκική ονομασία Πιλάφ Τεπέ. Άλλες κορυφές είναι το Τρίκορφο (1.942 μ.), το Ροδολείβος (1.927 μ.), ο Βοσκός (1858 μ.) και η Κουμπυλή (1.724 μ.). Τα πετρώματα του βουνού αποτελούνται κυρίως από ασβεστόλιθους, μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους και μάρμαρα. Το Παγγαίο υπήρξε μαγνήτης ανά τους αιώνες για πολλούς λαούς, λόγω των πλούσιων μεταλλείων χρυσού και αργύρου, καθώς και για τη ξυλεία του που χρησιμοποιούταν για την κατασκευή πλοίων. Σε πολλά σημεία του βουνού υπάρχουν ακόμα αρχαίες στοές μεταλλείων, οι αποκαλούμενες «ασημότρυπες». Στην περιοχή κατοικούσαν θρακικά φύλα, όπως οι Πίερες στα νότια, οι Ηδώνες στα δυτικά, οι Οδόμαντες και οι Δόβηρες στα βόρεια, ενώ πάνω στο ίδιο το όρος κατοικούσαν οι φιλοπόλεμοι Σάτρες. Στα 437 π.Χ. οι Αθηναίοι ίδρυσαν στους δυτικούς πρόποδες του Παγγαίου την φημισμένη αποικία της Αμφίπολης. Ο Αισχύλος στην τραγωδία «Πέρσαι» αναφέρει το όρος Παγγαίο στην περιγραφή της πορείας των ηττημένων Περσών: «...φτάσαμε στη Μακεδονία, στον Αξιό, και στους βάλτους και τις καλαμιές της Βόλβης και στο Παγγαίο όρος». Ο γεωγράφος Στράβων αργότερα λέει για το βουνό: «Και αυτό δε το Παγγαίον όρος χρυσεία και αργυρεία έχει μέταλλα...». Ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος κατέλαβε την περιοχή και ίδρυσε στην σκιά του βουνού την πόλη των Φιλίππων, κοντά στην οποία, το 42 π.Χ., έλαβε χώρα η διάσημη εμφύλια μάχη των Ρωμαίων που η έκβαση της οδήγησε  στην κατάλυση της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 49 μ.Χ., επισκέφθηκε την περιοχή ο Απόστολος Παύλος, όπου ίδρυσε στους Φιλίππους την πρώτη χριστιανική Εκκλησία επί ευρωπαϊκού εδάφους. Σήμερα η βιοποικιλότητα και η ομορφιά του βουνού προσελκύει εκατοντάδες περιπατητές και εξερευνητές. Πυκνά δάση με πλούσια βλάστηση και πανίδα, μεγάλες υποαλπικές περιοχές, απόκρημνα βράχια, πηγές, ρυάκια και δεκάδες μονοπάτια χαρακτηρίζουν το όμορφο Παγγαίο.

Η σχετική απομόνωση του βουνού από άλλους ορεινούς όγκους έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας πλούσιας χλωρίδας με πολλά ενδημικά είδη και με ένα δασικό σύμπλεγμα που φτάνει περίπου τα 200 τ.χλμ. Η μεγαλύτερη έκταση των δασών καλύπτεται από πλούσια μεικτά δάση δρυός, καστανιάς και οξιάς, ενώ άλλα δέντρα που συναντάει κανείς είναι τα μακεδονικά έλατα, τα σφενδάμια, οι καστανιές, οι φουντουκιές, τα πουρνάρια, οι αριές, οι κουμαριές, αλλά και λίγες σημύδες, όπου στο Παγγαίο βρίσκονται σε ένα από τα νοτιότερα σημεία εξάπλωσης τους στην Ευρώπη. Στις ψηλότερες κορυφές επικρατούν τα χορτολίβαδα με πολλά σπάνια και ενδημικά είδη της χλωρίδας, κάνοντας το Παγγαίο έναν πραγματικό βοτανικό παράδεισο. Τα πιο σημαντικά φυτά του βουνού είναι η καμπανούλα Campanula pangea, η κενταύρια Centaurea pangaea, το Verbascum pangaeum, η Arenaria filicaulis subsp teddii, η Haberlea rhodopensis, η Chondrilla urumoffii, το Omphalodes luciliae subsp scopulorum, οι παιώνιες Paeonia saueri και Paeonia peregrina, η Valeriana tripteris,  η φριτιλάρια Fritillaria drenovskii, τα αγριογαρύφαλλα Dianthus superbus, Dianthus petraeus subsp orbelicus, και Dianthus gracilis subsp drenowskianus, η βιόλα Viola grisebachiana, η Aquilegia vulgaris, η Saxifraga ferdinandi-coburgi, η Saxifraga sancta, η αγριοπασχαλιά Syringa vulgaris, η Genista anatolica και η νεραγκούλα Ranunculus constantinopolitanus. Άλλα ενδιαφέροντα είδη του βουνού είναι η καμπανούλα Campanula orphanidea, οι βιόλες Viola delphinantha και Viola perinensis, η φτέρη Dryopteris expansa, η Gentianella bulgarica, η Pedicularis brachyodonta subsp moesiaca, η Paronychia rechingeri, ο γάλανθος Galanthus elwesii, το Verbascum phoeniceum, το βαλσαμόχορτο Hypericum athoum, το Erysimum drenowskii, η Bruckenthalia spiculifolia, το Carum appuanum subsp palmatum, οι σιληνές Silene saxifraga και Silene waldsteinii, οι κρίνοι Lilium martagon και Lilium chalcedonicum, η φριτιλάρια Fritillaria pontica, το τσάι Sideritis scardica, το Dichoropetalum oligophyllum, η Globularia cordifolia, η Asperula aristata subsp nestia, το Sempervivum heuffelii, το Tanacetum macrophyllum και οι ορχιδέες Epipactis helleborine, Epipactis microphylla, Cephalanthera damasonium, Cephalanthera longifolia, Coeloglossum viride, Gymnadenia frivaldii, Neottia nidus-avis, Dactylorhiza sambucina, Dactylorhiza cordigera, Orchis ustulata και Ophrys mammosa.

Η ορνιθοπανίδα του βουνού περιλαμβάνει πολλά και σπάνια είδη. Στα ψηλότερα σημεία του βουνού υπάρχουν ακόμα αρκετές πετροπέρδικες, ενώ στα δάση αναπαράγεται ο ανατολικός βουνοφυλλοσκόπος (Phylloscopus orientalis). Στο Παγγαίο απαντώνται τα περισσότερα νυχτόβια αρπακτικά της χώρας μας, όπως ο μπούφος, ο νανόμπουφος, ο χουχουριστής, η τυτώ, η κουκουβάγια και ο γκιώνης. Από τα αρπακτικά εδώ ζούνε χρυσαετοί, γερακαετοί, φιδαετοί, σφηκιάρηδες, αετογερακίνες, γερακίνες, ξεφτέρια, σαΐνια, πετρίτες, βραχοκιρκίνεζα και δεντρογέρακα. Οι λευκοί πελαργοί ακόμα φωλιάζουν σε κάποια χωριά γύρω από το βουνό. Στα χαμηλότερα υψόμετρα ζουν κάποια σπάνια είδη, όπως ο γερακοτσιροβάκος, το κουφαηδόνι, το αγιοπούλι και ο παρδαλοκεφαλάς. Άλλα πουλιά του Παγγαίου είναι οι μπεκάτσες, τα ορτύκια, οι φάσσες, τα φασσοπερίστερα, τα τρυγόνια, τα γιδοβύζια, οι βουνοσταχτάρες, οι μελισσοφάγοι, οι χαλκοκουρούνες, οι μαύροι δρυοκολάπτες, οι πράσινοι δρυοκολάπτες, οι βαλκανικοί δρυοκολάπτες, οι νανοδρυοκολάπτες, οι σταρήθρες, οι δεντροσταρήθρες, οι χιονάδες, οι ωχροκελάδες, οι θαμνοψάλτες, οι χιονοψάλτες, τα αηδόνια, οι καρβουνιάρηδες, οι σταχτοπετρόκληδες, οι γαλαζοκότσυφες, οι πυρροκότσυφες, οι τσίχλες, οι βουνοτσιροβάκοι, οι θαμνοτσιροβάκοι, οι κοκκινοτσιροβάκοι, οι λιοστριτσίδες, οι δρυομυγοχάφτες, οι γαλαζοπαπαδίτσες, οι κλειδωνάδες, οι αιγίθαλοι, οι βραχοτσοπανάκοι, οι αετομάχοι, οι κοκκινοκεφαλάδες, οι σταχτοκεφαλάδες, οι κίσσες, οι κιτρινοκαλιακούδες, τα κοράκια, οι συκοφάγοι, οι χειμωνόσπινοι, οι φλώροι, τα λούγαρα, τα φανέτα, οι κοκκοθραύστες, οι σταυρομύτες, τα βλαχοτσίχλονα, τα βουνοτσίχλονα, τα σιρλοτσίχλονα, τα φρυγανοτσίχλονα και οι τσιφτάδες.

Τα αμφίβια του βουνού περιλαμβάνουν σαλαμάνδρες, ανατολικούς χτενοτρίτωνες, φρύνους, πρασινόφρυνους, κιτρινομπομπίνες, δεντροβάτραχους, βαλκανοβάτραχους, σβελτοβάτραχους και γραικοβάτραχους. Η ερπετοπανίδα του Παγγαίου είναι επίσης πλούσια και αποτελείται από μεσογειακές χελώνες, γραικοχελώνες, κονάκια, τυφλίτες, τρανόσαυρες, πρασινόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαύρες του Ταύρου, οφίσωπες, αβλέφαρους, σταφανοφόρους, έφιους, κεχρίτες, σαπίτες, νερόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα, λαφιάτες του Ασκληπιού, σπιτόφιδα, οχιές και αστρίτες. Παλαιότερα στην περιοχή ζούσαν πολλοί λύκοι αλλά πλέον η παρουσία τους είναι περιστασιακή. Στα δάση ζουν ακόμα λίγα ζαρκάδια και η πανίδα των θηλαστικών συμπληρώνεται με είδη, όπως αλεπούδες, δασοκούναβα, ασβοί, βίδρες, νυφίτσες, σκίουροι, λαγοί και αγριόχοιροι. Στο Παγγαίο απαντώνται και κάποια ενδημικά ασπόνδυλα, όπως το σαλιγκάρι Macedonica pangaionica και το αρθρόποδο Armadillidium pangaionum, αλλά και κάποια σπάνια ορθόπτερα, όπως τα Poecilimon ornatus, Poecilimon anatolicus και Polysarcus denticaudus.