Ένα μικρό αλλά σημαντικό βουνό της Ηπείρου που υψώνεται ανάμεσα στους μεγαλόπρεπους ορεινούς όγκους της Βόρειας Πίνδου και καθρεφτίζεται στα ήρεμα νερά της λίμνης Παμβώτιδας. Το όνομα του βουνού είναι σλαβικής προέλευσης και πιστεύεται ότι σημαίνει «φωλιά αρκούδας». Το Μιτσικέλι βρίσκεται περίπου στο κέντρο του νομού Ιωαννίνων. Πρόκειται για μια στενόμακρη οροσειρά που κατευθύνεται από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά σε ένα μήκος 28 χλμ. και πλάτος 6,5 χλμ., ενώ η ευρύτερη έκτασή του φτάνει τα 140 τ.χλμ. Στα βόρεια του απλώνεται το Ζαγόρι, ο Βίκος και η Τύμφη και στα ανατολικά του χωρίζεται από τον Λάκμο από τον ποταμό Άραχθο. Στα νότια καταλήγει απότομα στην λίμνη Παμβώτιδα και την πόλη των Ιωαννίνων και στα δυτικά σβήνει στον κάμπο της Λαψίστας. Ουσιαστικά το Μιτσικέλι είναι ένα τείχος που χωρίζει την περιοχή των Ζαγοροχωρίων με το οροπέδιο των Ιωαννίνων. Οι κορυφές του είναι ήρεμες και διαδέχονται η μία την άλλη με σημαντικότερες την κορυφή Μιτσικέλι (1.810 μ.), τα Καμίνια (1.743 μ.), τα Γιαννικά (1.614 μ.), τη Τσούκα (1.596 μ.), το Πλακωτό (1.501 μ.), την Γούβα (1.501 μ.), τον Γύφτο (1.456 μ.) και το Παρατηρητήριο (1.407 μ.). Τα ψηλότερα σημεία βρίσκονται προς τα νοτιοανατολικά, ενώ από την αντίθετη κατεύθυνση το βουνό καταλήγει σε ήρεμους λόφους. Το Μιτσικέλι είναι ένα βουνό με δύο διακριτές φυσιογνωμίες. Η πλευρά που κοιτάει προς τα νότια και ανατολικά είναι γυμνή, εξαιτίας και των πολλών πυρκαγιών του παρελθόντος, με τους ασβεστόλιθους να «γυαλίζουν» από μακρυά, ενώ στα βόρεια και στα δυτικά το βουνό καλύπτεται από πυκνά δάση. Έντονη είναι η παρουσία δεκάδων διαδοχικών ρεμάτων στην βορινή πλευρά, όπως του Ασπρόλακκου, του Αμάραντου, των Μύλων, του Ντοβρή, του Ζάη και του Λιθόστρωτου, από τα οποία τα περισσότερα καταλήγουν στο Ζαγορίτικο ποταμό. Στις πλαγιές και στους πρόποδες του βουνού είναι χτισμένα πολλά όμορφα Ζαγοροχώρια, όπως η Ελάτη, το Δίκορφο, ο Μανασσής, τα Καμίνια, οι Μηλιωτάδες και οι Ασπράγγελοι. Στους νότιες πρόποδες του βουνού και δίπλα στις βόρειες όχθες της Παμβώτιδας βρίσκεται το σπήλαιο του Περάματος, ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια της Ελλάδας. Το Μιτσικέλι λόγω και της γειτνίασης με την πόλη των Ιωαννίνων είναι ένα πολυπερπατημένο βουνό με πολλά μονοπάτια και στις κορφές του μπορεί κανείς να θαυμάσει την θέα προς τα δάση του Ζαγοριού και την λίμνη Παμβώτιδα. Παράλληλα, και παρά το μικρό του μέγεθος, τις πυρκαγιές και την αποψίλωση του παρελθόντος, φιλοξενεί μια σπουδαία βιοποικιλότητα με πολλά σπάνια φυτά και ζώα της Ηπείρου.

Η βλάστηση του βουνού διαφέρει, με την γυμνή νότια πλευρά να καλύπτεται από πουρνάρια, ασφάκες, ρείκια, κουτσουπιές, άρκευθους και φρύγανα και την βόρεια πλευρά να χαρακτηρίζεται από πυκνά δάση, κυρίως από πλατύφυλλες βελανιδιές, αλλά και μαυρόπευκα, μακεδονικά έλατα, λίγες οξιές, πλατάνια, σκλήθρα, φραξούς, σφενδάμια και ιτιές. Η χλωρίδα του βουνού δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια λόγω της διαχρονικής βόσκησης, εντούτοις εδώ φυτρώνουν κάποια σπάνια είδη που εμφανίζονται στους κοντινούς ορεινούς όγκους και στα δάση του Ζαγορίου. Από αυτά ξεχωρίζουν η Ramonda serbica, η Paronychia taurica, η βιόλα Viola epirota, οι κενταύριες Centaurea epirota και Centaurea lacerata, οι σιληνές Silene melzheimeri και Silene cephallenia subsp epirotica, η Barbarea bracteosa, ο Astragalus vesicarius subsp vesicarius, το Geocaryum pindicola, το Veratrum lobelianum, το αγριογαρύφαλλο Dianthus pinifolius subsp serbicus, η Malcolmia orsiniana subsp angulifolia, το Cerastium brachypetalum subsp pindigenum, η Ballota hispanica subsp macedonica, η Nepeta spruneri, η φριτιλάρια Fritillaria thessala subsp ionica και το κολχικό Colchicum autumnale. Άλλα ενδιαφέροντα είδη είναι η Trinia glauca subsp pindica, η καμπανούλα Campanula tymphaea, ο κρόκος Crocus hadriaticus, η ίριδα Iris sintenisii subsp sintenisii, η Arenaria filicaulis subsp graeca, το Cerastium cerastoides, το αγριογαρύφαλλο Dianthus cruentus, ο Polycnemum majus, ο Stachys tymphaea, οι σιληνές Silene niederi, Silene paradoxa και Silene remotiflora, το θυμάρι Thymus thracicus, η φτέρη Asplenium trichomanes subsp inexpectans, η Dryopteris villarii, ο Rumex kerneri, ο Scleranthus perennis subsp marginatus, η Herniaria parnassica subsp parnassica, τα γεράνια Geranium subcaulescens και Geranium macrorrhizum, το Linum tenuifolium, η Noccaea brevistyla subsp pseudorivalis, το Sedum dasyphyllum, η Artemisia absinthium, η Saxifraga rotundifolia subsp chrysospleniifolia, η Anthyllis vulneraria subsp pindicola, το βαλσαμόχορτο Hypericum rumeliacum subsp apollinis, το Galium speciosum και η Digitalis grandiflora. Από τις ορχιδέες εδώ απαντώνται οι Epipactis microphylla, Limodorum abortivum, Neottia nidus-avis, Neottia ovata, Platanthera chlorantha, Dactylorhiza saccifera, Dactylorhiza sambucina, Anacamptis morio, Anacamptis picta, Orchis purpurea, Orchis simia, Orchis pallens, Ophrys apifera, Ophrys oestifera, Ophrys hystera, Ophrys zeusii, Ophrys helenae, Ophrys epirotica και Ophrys hebes.

Το Μιτσικέλι αποτελεί σημαντικό πέρασμα για την ορνιθοπανίδα. Αν και εδώ εμφανίζονται πολλά ακριβοθώρητα είδη, κατά την διάρκεια της κυνηγετικής περιόδου γίνεται πραγματικός πόλεμος περιφερειακά του βουνού. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια επισκέπτονταν το βουνό σπάνιοι ασπροπάρηδες, ενώ στην περιοχή έχουν απομείνει λίγα ζευγάρια μαυροπελαργών. Παρά το μέγεθος του βουνού η περιοχή προσελκύει πολλά αρπακτικά λόγω της παρουσίας της λίμνης Παμβώτιδας στα νότια και των πυκνών δασών στα βόρεια. Από αυτά στο Μιτσικέλι πετούν χρυσαετοί, φιδαετοί, γερακαετοί, σφηκιάρηδες, τσίφτηδες, γερακίνες, σαΐνια, διπλοσάινα, ξεφτέρια, πετρίτες, κιρκινέζια και βραχοκιρκίνεζα. Άλλα είδη της περιοχής είναι ο λευκός πελαργός, η μπεκάτσα, το ορτύκι, η φάσσα, το τρυγόνι, ο μπούφος, ο χουχουριστής, η κουκουβάγια, το γιδοβύζι, η βουνοσταχτάρα, ο μελισσοφάγος, το βραχοχελίδονο, το μιλτοχελίδονο, ο μαύρος δρυοκολάπτης, ο πράσινος δρυοκολάπτης, ο μεσαίος δρυοκολάπτης, ο πευκοδρυοκολάπτης, η ωχροκελάδα, η δεντροσταρήθρα, η δεντροκελάδα, ο τρυποφράχτης, ο θαμνοψάλτης, το αηδόνι, ο φοινίκουρος, ο σταχτοπετρόκλης, ο γαλαζοκότσυφας, ο πυρροκότσυφας, η τσίχλα, η γερακότσιχλα, ο θαμνοτσιροβάκος, ο βουνοφυλλοσκόπος, ο χρυσοβασιλίσκος, ο κλειδωνάς, ο αιγίθαλος, ο δεντροτσοπανάκος, ο αετομάχος, ο σταχτοκεφαλάς, η κίσσα, ο κόρακας, ο συκοφάγος, το φανέτο, ο κοκκοθραύστης, το σιρλοτσίχλονο, το σιρλοτσίχλονο και ο τσιφτάς.

Από τα αμφίβια ξεχωρίζει η παρουσία του ηπειρωτικού βάτραχου στα χαμηλότερα σημεία, ο οποίος ακολουθείται από είδη, όπως σαλαμάνδρες, μακεδονικούς τρίτωνες, φρύνους, πρασινόφρυνους, κιτρινομπομπίνες, δεντροβάτραχους, γραικοβάτραχους και σβελτοβάτραχους. Η ερπετοπανίδα είναι πλούσια και αποτελείται από είδη, όπως μεσογειακές χελώνες, γραικοχελώνες, κονάκια, τυφλίτες, σαύρες της Ρούμελης, πρασινόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαύρες του Ταύρου, στεφανοφόρους, έφιους, λαφιάτες, δεντρογαλιές, σαπίτες, νερόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα, λαφίατες του Ασκληπιού, σπιτόφιδα και οχιές. Στα βορινά δάση ζούνε ακόμα αρκούδες, ενώ η περιοχή είναι πέρασμα για τους λύκους. Τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί η παρουσία μιας μικρής ομάδας από αγριόγιδα. Άλλα θηλαστικά του βουνού είναι τα ζαρκάδια, οι αγριόγατοι, οι αγριόχοιροι, οι αλεπούδες, οι ασβοί, τα κουνάβια, οι νυφίτσες, οι σκίουροι, οι δεντρομυωξοί, οι λαγοί και διάφορα τρωκτικά και νυχτερίδες.