Το ανατολικότερο βουνό του ορεινού συμπλέγματος που ορίζει τα σύνορα της χώρας μας στο νομό Πέλλας διακρίνεται για τα πλούσια δάση και τα μεγάλες αλπικές εκτάσεις που φιλοξενούν πολλά θαυμαστά είδη της πανίδας και της χλωρίδας. Η Τζένα, η οποία είναι γνωστή και με το υπέροχο τοπικό όνομα Σουφουρούπα, είναι ένα από τα πιο όμορφα αλλά και σχετικά άγνωστα βουνά της Βόρειας Ελλάδας. Το βουνό αναφέρεται και με την ονομασία Ζώνα, ενώ η σλαβική του ονομασία είναι Κοζούφ. Το όνομα Τζένα προέρχεται από τη βλάχικη λέξη «τζεάν» που σημαίνει «φρύδι» και το λατινικό «gena» που σημαίνει βλέφαρο. Στην κορυφογραμμή του βουνού βρίσκεται η συνοριακή γραμμή της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ. Πρόκειται για το τελευταίο βουνό προς τα ανατολικά που μαζί με το Καϊμάκτσαλαν, το Πίνοβο και το Πάικο στα νότια δημιουργούν ένα τεράστιο ορεινό πέταλο που αγκαλιάζει τον μεγάλο κάμπο της Αλμωπίας. Στα νότια οι κάμποι της Νοτιάς και των Λαγκαδιών χωρίζουν την Τζένα από το όρος Πάικο και στα βόρεια καταλήγει ήρεμα σε μια μεγάλη έκταση από δασωμένους λόφους. Στα δυτικά το ρέμα του Καθαρού αποτελεί το σύνορο με το Πίνοβο και στα ανατολικά οι πρόποδες του βουνού ενώνονται με τα υψώματα του Σκρα. Πρόκειται για ένα σχετικά κυκλικό ορεινό όγκο με τις κορυφογραμμές να κατεβαίνουν από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά σε ένα μήκος 14 χλμ. Η έκταση της Τζένας απλώνεται σε 150 τ.χλμ. με το 1/3 περίπου να ανήκει στην ελληνική επικράτεια, μια έκταση που περιλαμβάνει τον κύριο όγκο των αλπικών του βουνού. Ψηλότερη κορυφή της Τζένας είναι οι Πόρτες ή Μεγάλη Τζένα στα 2.182 μέτρα, ακριβώς πάνω στη μεθοριακή γραμμή. Ακολουθούν το Δοκάρι (2.113 μ.), η Μικρή Τζένα (2.067 μ.), η Μάλα Ρούπα (2.003 μ.), η Δεμένη (1.900 μ.) και ο Μύτικας (1.850 μ.). Σε αντίθεση με τον Βόρα το οποίο είναι ένα σχεδόν οφιολιθικό βουνό, στη Τζένα επικρατούν οι ασβεστόλιθοι, οι σχιστόλιθοι και ο φλύσχης. Κοντά στις κορυφές, από την πλευρά της ΠΓΔΜ, υπάρχει ένα χιονοδρομικό κέντρο, στο οποίο συναντά κανείς και πολλούς Έλληνες, λόγω των χαμηλότερων τιμών. Από το βουνό κατεβαίνουν και πολλά ρέματα με σημαντικότερα της Τζένας, το Καθαρό, την Ασβεσταριά και τον Αχυρώνα. Η Τζένα διακρίνεται από ένα σχετικά ήπιο ανάγλυφο που περιλαμβάνει πολλά ρέματα, φαράγγια, καταρράκτες, μεγάλες σάρες, πυκνά δάση αλλά και μία τεράστια αλπική ζώνη. Το βουνό φημίζεται και για το φαράγγι της Μικρής Τζένας, ή το φαράγγι Νότιας, μέσα από το οποίο περνάει ένα από τα ωραιότερα ορεινά μονοπάτια της χώρας μας. Μαζί με το Πίνοβο είναι από τα λιγότερα περπατημένα βουνά της Βόρειας Ελλάδας, καθώς τα μονοπάτια που σε ανεβάζουν στις κορυφές είναι μεγάλα και χρειάζονται καλή φυσική κατάσταση.

Στη Τζένα υπάρχει ένα από τα πυκνότερα και ομορφότερα δάση οξιάς της Βόρειας Ελλάδας. Στα χαμηλά του βουνού υπάρχουν μεικτά δάση βελανιδιών και διάφορων φυλλοβόλων, ενώ στα αλπικά απλώνονται μεγάλες εκτάσεις με χορτολίβαδα. Άλλα δέντρα του βουνού είναι οι σημύδες, τα σκλήθρα, τα σφενδάμια, οι καστανιές, οι φράξοι, τα αγριοκυπάρισσα, τα νανοκυπάρισσα, οι ίταμοι, οι φτελιές, οι κρανιές, οι λεύκες, οι κοκκορεβυθιές, οι οστρυές, οι καρυδιές και οι ιτιές. Όπως και στο γειτονικό Πίνοβο, στην Τζένα απαντάται η άγρια μορφή του άρκευθου Juniperus sabina που είναι κοινό καλλωπιστικό είδος των αστικών κήπων. Η χλωρίδα του βουνού αποτελείται από περισσότερα από 1.200 είδη και ειδικά στα ψηλότερα σημεία συναντάει κανείς πολλά σπάνια φυτά. Από αυτά ξεχωρίζουν η Ramonda nathaliae, η καμπανούλα Campanula formanekiana, η Dryas octopetala, η Gentianella bulgarica, η Gentianella crispata, η Gentiana punctata, η Achillea ageratifolia subsp aizoon, η Pinguicula balcanica subsp balcanica, η κενταύρια Centaurea grbavacensis, το Geum montanum, η Pilosella alpicola, το Vaccinium uliginosum subsp microphyllum, η Saxifraga aizoides, η Jasione orbiculata, η Minuartia stojanovii, το Chaerophyllum hirsutum subsp hirsutum, η Noccaea lutescens, οι σιληνές Silene damboldtiana και Silene otites, το Hylotelephium telephium, η Onobrychis degenii, η Bruckenthalia spiculifolia, η φριτιλάρια Fritillaria gussichiae, ο Stachys iva, η Pedicularis leucodon subsp leucodon, οι βιόλες Viola frondosa και Viola eximia subsp eximia και η Satureja montana subsp macedonica. Άλλα ενδιαφέροντα είδη είναι η Anemone ranunculoides, το Geum coccineum, η Adoxa moschatellina, η Gentiana asclepiadea, το Alyssum doerfleri, η Gentianopsis ciliata, το Symphytum tuberosum subsp angustifolium, το Bupleurum praealtum, η Minuartia garckeana, η Barbarea bracteosa, ο Carduus kerneri subsp scardicus, η Anthyllis aurea, οι κενταύριες Centaurea jacea subsp angustifolia και Centaurea phrygia subsp stenolepis, η Primula elatior, το Verbascum dieckianum, οι κρίνοι Lilium albanicum και Lilium martagon, η Matthiola fruticulosa subsp valesiaca, οι καμπανούλες Campanula bononiensis και Campanula velebetica, το Helianthemum oelandicum subsp alpestre, η Stellaria alsine, ο Arctostaphylos uva-ursi, το Geranium reflexum, τα αγριογαρύφαλλα Dianthus corymbosus και Dianthus giganteus, οι κρόκοι Crocus pulchellus και Crocus chrysanthus, η Orthilia secunda, οι σιληνές Silene ciliata subsp graefferi, Silene saxifraga και Silene supina, το Sempervivum heuffelii και το Veratrum lobelianum. Από τις ορχιδέες, μεταξύ άλλων, εδώ απαντώνται οι Cephalanthera damasonium, Cephalanthera longifolia, Epipactis atrorubens, Coeloglossum viride, Corallorhiza trifida, Neottia ovata, Gymnadenia conopsea, Gymnadenia frivaldii, Dactylorhiza cordigera, Dactylorhiza sambucina, Anacamptis laxiflora, Himantoglossum jankae, Orchis mascula, Orchis pallens και Orchis purpurea.

Η ορνιθοπανίδα του βουνού είναι πλούσια και περιλαμβάνει πολλά σπάνια είδη. Από αυτά ξεχωρίζουν η περιστασιακή παρουσία του ασπροπάρη στα ψηλά και της δασόκοτας στα πυκνά των δασών. Συχνά πάνω από τις κορυφές του βουνού πετούν τα όρνια. Από τα αρπακτικά εδώ ζούνε χρυσαετοί, σπάνιοι βασιλαετοί, γερακαετοί, φιδαετοί, σφηκιάρηδες, αετογερακίνες, γερακίνες, διπλοσάινα, σαΐνια, ξεφτέρια, πετρίτες, βραχοκιρκίνεζα, δεντρογέρακα και χρυσογέρακα.  Στις πλαγιές του βουνού ζούνε αρκετές πετροπέρδικες, ενώ στα δάση απαντώνται πολλοί δρυοκολάπτες, όπως μαύροι, πράσινοι, βαλκανικοί, λευκονώτες και νανοδρυοκολάπτες. Στα αλπικά ζουν χιονάδες, δεντροσταρήθρες, ωχροκελάδες, χιονοψάλτες, φοινίκουροι, σταχτοπετρόκληδες, πυρροκότσυφες, χιονοκότσυφες, τοιχοδρόμοι, κιτρινοκαλιακούδες, κοράκια, χιονόστρουθοι και βλαχοτσίχλονα. Άλλα είδη της περιοχής είναι οι λευκοί πελαργοί, οι μαύροι πελαργοί, οι μπεκάτσες, οι φάσσες, τα φασσοπερίστερα, τα τρυγόνια, οι κούκοι, οι μπούφοι, οι χουχουριστές, τα γιδοβύζια, οι βουνοσταχτάρες, οι μελισσοφάγοι, οι χαλκοκουρούνες, οι σταρήθρες, τα βραχοχελίδονα, οι τρυποφράχτες, οι νεροκότσυφες, τα αηδόνια, οι τσίχλες, οι γερακότσιχλες, οι θαμνοτσιροβάκοι, οι λοφιοπαπαδίτσες, οι βουνοπαπαδίτσες, οι κλειδωνάδες, οι αιγίθαλοι, οι δεντροτσοπανάκοι, οι αετομάχοι, οι κίσσες, οι συκοφάγοι, οι δεντροσπουργίτες, τα φανέτα, οι φλώροι, τα λούγαρα, οι κοκκοθραύστες, οι σταυρομύτες, τα σιρλοτσίχλονα, τα βουνοτσίχλονα και τα χρυσοτσίχλονα.

Τα αμφίβια αποτελούνται από σαλαμάνδρες, μακεδονικούς τρίτωνες, φρύνους, πρασινόφρυνους, κιτρινομπομπίνες, δεντροβάτραχους, βαλκανοβάτραχους, γραικοβάτραχους και σβελτοβάτραχους. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει μεσογειακές χελώνες, κονάκια, πρασινόσαυρες, αμμόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαύρες του Ταύρου,  στεφανοφόρους, έφιους, λαφιάτες, νερόφιδα, σαΐτες, αγιόφιδα, λαφιάτες του Ασκληπιού, σπιτόφιδα, οχιές και σπάνιους αστρίτες. Είναι σημαντικό ότι τα αλπικά στη Τζένα κρατούν ακόμα λίγους αριθμούς από αγριόγιδα, παρά το αμείλικτο κυνήγι του παρελθόντος. Τα πυκνά δάση και τα διάσελα είναι οι αγαπημένες περιοχές των λύκων, ενώ από τα υπόλοιπα θηλαστικά εδώ ζουν αγριόγατοι, ζαρκάδια, βίδρες, αλεπούδες, κουνάβια, ασβοί, νυφίτσες, σκίουροι, δασομυωξοί, λαγοί, αγριόχοιροι, κοινές μυγαλίδες (Sorex araneus), ευρωπαϊκές νερομυγαλίδες (Neomys fodiens), ασπάλακες και δασοσκαπτοποντικοί (Myodes glareolus).