Ο Σχινιάς, στην άκρη του όρμου του Μαραθώνα, πλούσιος σε βιοτόπους και σπάνια ζώα και φυτά, αποτελεί ίσως το πιο ιδιαίτερο Πάρκο της χώρας, καθώς συνδυάζει αρμονικά την άγρια φύση, τα ιστορικά τοπωνύμια και την αναψυχή. Το Πάρκο, που ιδρύθηκε το 2000, είναι ο σημαντικότερος υγρότοπος της Αττικής και απλώνεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού. Καταλαμβάνει μια έκταση που ιστορικά ονομαζόταν το Μεγάλο Έλος του Μαραθώνα, τους γύρω λόφους, τη χερσόνησο Κυνόσουρα, τη λίμνη Στόμι, το παραθαλάσσιο δάσος των κουκουναριών, την μεγάλη παραλία και μέρος του όρμου Μαραθώνα. Η έκταση του Πάρκου φτάνει τα 13.000 στρέμματα. Παλαιότερα η λίμνη Στόμι ήταν μια μόνιμη λίμνη συνολικής έκτασης 180 στρεμμάτων στην οποία κατέληγαν τα νερά της Μακαρίας πηγής. Δυστυχώς όμως με την κατασκευή αποστραγγιστικών ταφρών τα νερά διοχετεύτηκαν προς τη θάλασσα και πλέον οι ψάθες και οι καλαμιές έχουν κατακλύσει την περιοχή της λίμνης. Το δάσος με τις κουκουναριές είναι ένα από τα ελάχιστα που διατηρούνται ακόμα σε όλη τη Μεσόγειο και είναι αυτό που χωρίζει το έλος από την θάλασσα. Η κατασκευή του Ολυμπιακού Κωπηλατοδρομίου στο δυτικό άκρο του Πάρκου προκάλεσε στο παρελθόν διαμάχες μεταξύ πολιτείας και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Το Κωπηλατοδρόμιο αλλοίωσε την φυσική εικόνα του έλους, αλλά πλέον φιλοξενεί πολλά είδη της πανίδας. Η γύρω περιοχή είναι γεμάτη από αξιοθέατα, καθώς εδώ διαδραματίστηκε η περίφημη μάχη του Μαραθώνα, το 490 π.Χ. Στο ίδιο το έλος μάλιστα εκτυλίχθηκαν οι πιο δραματικές στιγμές της μάχης, όταν οι ηττημένοι Πέρσες έκοψαν δρόμο μέσα από τους βάλτους για να γυρίσουν γρήγορα στα πλοία τους και βρήκαν τον θάνατο είτε πνιγμένοι, είτε σκοτωμένοι από τους Αθηναίους. Σήμερα μπορεί κανείς να επισκεφθεί τον Τύμβο των Αθηναίων, το Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα, τον Τύμβο των Πλαταιέων, τον ναό της Ίσιδας, την Μακαρία πηγή και το σπήλαιο του Πανός. Παρότι μικρός σε έκταση, ο Σχινιάς έχει τεράστια οικολογική αξία καθώς μέσα σε αυτόν συναντάει κανείς έναν πλούτο από διαφορετικούς  οικότοπους. Τα εκτεταμένα έλη, οι πυκνοί καλαμιώνες, οι μικρές λίμνες και οι λούτσες, το δάσος των κουκουναριών, η αμμώδης ακτογραμή, οι ασβεστολιθικοί λόφοι με τη μεσογειακή βλάστηση, ο αμμώδης βυθός και τα υποθαλάσσια δάση από ποσειδωνίες εναλλάσσονται προσφέροντας μια μοναδική εμπειρία για εξερεύνηση και περιβαλλοντική εκπαίδευση.  

Το παραθαλάσσιο δάσος με τις κουκουναριές (Pinus pinea) και τα σχίνα, απ’ όπου πήρε και την ονομασία της η περιοχή, διακρίνεται από την παρουσία πολλών ενδιαφέροντων λουλουδιών, όπως οι κρόκοι Crocus cancellatus subsp mazziaricus και Crocus laevigatus, η ίριδα Moraea sisyrinchium, το αγριόσκορδο Allium neapolitanum, η Anchusa undulata, ο Carduus pycnocephalus, το Erodium cicutarium, η Fumaria capreolata και οι ορχιδέες Spiranthes spiralis, Anacamptis papilionacea, Neotinea tridentata, Serapias lingua, Serapias parviflora, Ophrys oestifera, Ophrys bombyliflora και Ophrys ferrum-equinum. Στην παραλία συναντώνται πολλά αμμόφιλα είδη, όπως η Elytrigia juncea subsp juncea, ο Astragalus suberosus subsp haarbachii, το Echium plantagineum, ο Lotus halophilus, ο Sporobolus pungens, η Pseudorlaya pumila, το Eryngium maritimum, η Medicago marina, η Mathiola tricuspidata, ο Hippocrepis multisiliquosa, η Cakile maritime και ο Cyperus capitatus. Η χερσόνησος της Κυνόσουρας και οι ασβεστολιθικοί λόφοι που περιβάλλουν τον υγρότοπο αποτελούν τυπικά φρυγανικά οικοσύστηματα στα οποία αναπτύσσονται θαμνοκυπάρισσα, πουρνάρια, σχίνα και αγριελιές. Σε αυτά τα σημεία φυτρώνουν είδη, όπως η σπάνια ενδημική φριτιλάρια Fritillaria obliqua subsp obliqua, η Bellevalia hyacinthoides, η Sternbergia lutea, η ίριδα Iris tuberosa, το Ornithogalum collinum, η Nigella arvensis, η κενταύρια Centaurea spinosa, η Anthyllis hermaniae, η Petrorhagia velutina, η Satureja nervosa, η Inula crithmoides, το Prasium majus, η Anemone coronaria, η Salvia verbenaca, η Cerinthe major, το Muscari comosum και οι ορχιδέες Anacamptis papilionacea var messenica, Neotinea lactea, Orchis quadripunctata, Serapias bergonii, Ophrys aesculapii, Ophrys mammosa και Ophrys lutea. Στον υγρότοπο επικρατεί η αλοφυτική και ελώδης βλάστηση με είδη, όπως η Sarcocornia fruticosa, ο Juncus subulatus, ο Juncus maritimus, το Tripolium pannonicum, το Halimione portulacoides, ο Tragopogon dubius, ο Schoenoplectus litoralis, η Frankenia hirsuta, ο Aeluropus littoralis, το Triglochin barrelieri, το αμάραντο Limonium bellidifolium, η νεραγκούλα Ranunculus trichophyllus και η ορχιδέα Anacamptis palustris.

Ο Σχινιάς είναι μία από τις πιο πολυσύχναστες περιοχές της Ελλάδας για τους ορνιθοπαρατηρητές. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί κοντά στα 250 ειδών πουλιών. Από τα αρπακτικά έχουν παρατηρηθεί στικταετοί, φιδαετοί, ψαραετοί, γερακαετοί, σπιζαετοί, αετογερακίνες, γερακίνες, καλαμόκιρκοι, χειμωνόκιρκοι, στεπόκρικοι, πετρίτες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, μαυροκιρκίνεζα και μαυροπετρίτες. Από τους ερωδιούς εδώ ζούνε πορφυροτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, λευκοτσικνιάδες, αργυροτσικνιάδες, μικροτσικνιάδες, νυχτοκόρακες και κρυπτοτσικνιάδες, ενώ έχει παρατηρηθεί και ο σπάνιος για την Αττική γελαδάρης. Ενας μικρός αριθμός από βαλτόπαπιες αναπαράγεται στα έλη, ενώ άλλα παπιά που συναντάει κανείς είναι οι βαρβάρες, τα κιρκίρια, τα σφυριχτάρια, οι καπακλήδες, οι πρασινοκέφαλες, οι σαρσέλες, οι χουλιαρόπαπιες, τα φερεντίνια και τα γκισάρια. Από τα παρυδάτια ξεχωρίζουν το νανοβουτηχτάρι, η φαλαρίδα, η νερόκοτα, η νεροκοτσέλα, η μικροπουλάδα, ο κορμοράνος, η χαλκόκοτα, ο καλαμοκανάς, ο ποταμοσφυριχτής, η νανοσκαλίδρα, η λασποσκαλίδρα, η καλημάνα, ο μαχητής, το μπεκατσίνι, ο δασότρυγγας, ο μαυρότρυγγας, ο βαλτότρυγγας, ο πρασινοσκέλης και ο κοκκινοσκέλης. Άλλα είδη του Σχινιά είναι ο βουβόκυκνος, το μουστακογλάρονο, το φασσοπερίστερο, το τρυγόνι, η νησιώτικη πέρδικα, ο κισσόκουκος, η κουκουβάγια, το γιδοβύζι, ο τσαλαπετεινός, η αλκυόνη, η νεροκελάδα, ο τρυποφράχτης, ο καστανολαίμης, το ψευταηδόνι, η κιστικόλη, η ψαθοποταμίδα, η τσιχλοποταμίδα, η γαλαζοπαπαδίτσα, η υφάντρα, ο αετομάχος, ο κοκκινοκεφαλάς, το σιρλοτσίχλονο και το καλαμοτσίχλονο.

Από τα αμφίβια εδώ ζούνε πρασινόφρυνοι, βαλκανοβάτραχοι και πολλοί δεντροβάτραχοι. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει είδη όπως, βαλτοχελώνες, ποταμοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, κρασπεδοχελώνες, λιακόνια, τρανόσαυρες, κονάκια, κυρτοδάκτυλους, σαμιαμίδια, τυφλίτες, σαΐτες, δεντρογαλιές, νερόφιδα, λιμνόφιδα, σπιτόφιδα, σαπίτες και οχιές. Από τα θηλαστικά, στην περιοχή ζούνε αλεπούδες, λαγοί, κουνάβια, νυφίτσες, σκαντζόχοιροι και διάφορα μικρά τρωκτικά και νυχτερίδες. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ξανά τα τσακάλια, ζώα που ζούσανε στην περιοχή πριν κάποιες δεκαετίες. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή της Μακάριας πηγής ζούνε χέλια αλλά και το πολύ σπάνιο ενδημικό αττικόψαρο (Pelasgus marathonicus).

Ο Σχινιάς είναι ένας σημαντικός βιότοπος που έχει ταλαιπωρηθεί διαχρονικά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Το Πάρκο βρίσκεται κάτω από την μόνιμη απειλή της λειψυδρίας, καθώς ένα μεγάλο μέρος των νερών του καταλήγει στην άρδευση των εκτεταμένων καλλιεργειών που το περιβάλλουν. Η διευθέτηση των νερών προς τη θάλασσα, η κατασκευή ενός δαίδαλου αποστραγγιστικών έργων, η απόδοση εκτάσεων προς καλλιέργεια, η εγκατάσταση βάσης τηλεπικοινωνιών, η δημιουργία του κωπηλατοδρομείου, τα αυθαίρετα κτίσματα, η ρήψη μπάζων, η βόσκηση και το παράνομο κυνήγι έχουν αλλοίωσει την πάρθενα εικόνα της περιοχής. Παρόλα αυτά είναι ένας τόπος που παραμένει πλούσιος σε άγρια ζωή προσελκύοντας κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες.

 

Περισσότερες πληροφορίες: http://www.npschiniasmarathon.gr/index.php/gr/