Η πολύπαθη Πάρνηθα απλώνεται με μεγαλοπρέπεια στα βόρεια του λεκανοπεδίου της Αττικής, αποδεικνύοντας ότι η άγρια φύση καταφέρνει και επιβιώνει σε πείσμα των εγκληματικών λαθών του ανθρώπου. Η ονομασία «Πάρνηθα» προέρχεται από την προελληνική ρίζα «parna» που σημαίνει «πέτρα, βουνό». Ο διάσημος ορεινός όγκος βρίσκεται στα βόρεια της Αττικής και εκτείνεται μέχρι τα σύνορα του νομού Αττικής με τον νομό Βοιωτίας. Ενώνεται στα δυτικά με τον Κιθαιρώνα μέσω της Πάστρας, στα βόρεια σβήνει λίγα χιλιόμετρα πριν τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο, στα ανατολικά κοιτάει την Πεντέλη και τις εκτάσεις γύρω από την λίμνη Μαραθώνα και στα νότια στεφανώνει το λεκανοπέδιο της Αθήνας και το Θριάσιο Πεδίο. Καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 300 τ.χλμ., με μήκος από τα ανατολικά προς τα δυτικά 32 χλμ. και από βορρά προς νότο 17 χλμ., μέσα στην οποία περιλαμβάνονται πολλές ήρεμες κορυφές, μικρές χαράδρες, ρεματιές και όμορφα οροπέδια. Στην ραχοκοκκαλιά του βουνού απλώνονται 16 κορυφές με υψόμετρο άνω των 1.000 μέτρων με ψηλότερες την Καραβόλα (1.413 μ.), το Αυγό (1.350 μ.), την Κακιά Ράχη (1.261 μ.), την Κυρά (1.160 μ.) και το Φλαμπούρι (1.158 μ.). Χαρακτηριστικό του βουνού είναι τα μικρά ορεινά οροπέδια, όπως η Μολά, το Ξερολίβαδο, το Σαλονίκη, το Λημικό και η Γαϊδουρόβρυση και τα πολλά εποχικά ρέματα με σημαντικότερα της Γκούρας, της Αγίας Τριάδας, της Χούνης, της Μόλας και του Μαυρορέματος. Στην περιοχή έχουν επίσης καταγραφεί 45 πηγές συνεχούς ροής, με πιο διάσημη την πηγή της Κιθάρας, που τροφοδοτούσε από την αρχαιότητα το Αδριάνειο υδραγωγείο, το οποίο μετέφερε το νερό μέχρι την ΑΘήνα και τη δεξαμενή του Κολωνακίου. Στους ανατολικούς πρόποδες απλώνεται το περίφημο Δάσος Τατοΐου που χαρακτηρίζεται από μία εντυπωσιακή μεικτή βλάστηση. Στο βουνό επικρατούν τα ασβεστολιθικά πετρώματα ενώ στις  χαράδρες και στις κοιλάδες του βουνού υπάρχουν λίγοι σχιστόλιθοι. Η Πάρνηθα είναι από τους πρώτους Εθνικούς Δρυμούς που δημιουργήθηκαν στη χώρα μας, ήδη από το 1961. Η μεγάλη πυρκαγιά του 2007 άλλαξε δραματικά το φυσικό τοπίο της Πάρνηθας. Η φωτιά αφάνισε περίπου 10.500 στρέμματα πευκοδάσους, 21.800 στρέμματα ελατοδάσους και 4.300 στρέμματα μακίας, αφήνοντας μεγάλο μέρος του βουνού γυμνό. Εν τούτοις, η Πάρνηθα ακόμα διατηρεί ένα μεγάλο πλούτο από σπάνια είδη της χλωρίδας και της πανίδας, ενώ τα εύκολα μονοπάτια της συγκεντρώνουν χιλιάδες περιπατητές κάθε χρόνο.

Η Πάρνηθα διακρίνεται από δύο κύριες ζώνες βλάστησης. Στα χαμηλά υψόμετρα επικρατεί η μεσογειακή βλάστηση με δάση από χαλέπιο πεύκη, πουρνάρια, αριές, χνουδοβελανιδιές, σφενδάμια, λεύκες, φυλίκια, κουτσουπιές, αγριοκουμαριές, κουμαριές και σχίνα, ενώ πιο ψηλά ξεκινούν τα δάση της κεφαλληνιακής ελάτης, τα οποία μετά τις πυρκαγιές περιορίστηκαν κυρίως στα βορειοανατολικά και γύρω από τις πηγές. Στις ρεματιές πρωταγωνιστούν τα πλατάνια, οι ιτιές και οι φράξοι ενώ στις ανατολικές πλαγιές υπάρχουν λίγα εναπομείναντα δάση δρυός. Η χλωρίδα του βουνού αποτελείται από περίπου 1.100 είδη στα οποία ξεχωριστή θέση κατέχουν η καμπανούλα της Πάρνηθας Campanula celsii subsp. parnesia και η σιληνή Silene oligantha subsp. parnesia που είναι ενδημικά είδη του βουνού. Άλλα σημαντικά είδη είναι η τουλίπα Tulipa hageri, η Asperula baenitzii, το αγριόσκορδο Allium brussalisii, η Coriaria myrtifolia, η παιώνια Paeonia mascula subsp. hellenica, η Inula verbascifolia subsp. parnassica, ο κρίνος Lilium chalcedonicum, η φριτιλάρια Fritillaria graeca, οι κρόκοι Crocus flavus subsp. atticus, Crocus olivieri και Crocus nivalis, η τουλίπα Tulipa australis, η βιόλα Viola hymettia, η Vicia pinetorum, η Aubrieta deltoidea, η ίριδα Iris attica, η Lomelosia hymettia, η Satureja parnassica subsp. parnassica, ο Astragalus hellenicus, το αγριογαρύφαλλο Dianthus serratifolius subsp. serratifolius και ο Myosurus heldreichii. Η χλωρίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως το θυμάρι Thymus atticus, το Cerastium candidissimum, τα αγριόσκορδα Allium hymettium και Allium cyrilii, το Aethionema saxatile subsp. graecum, το κολχικό Colchicum bivonae, η ανεμώνη Anemone blanda, η Corydalis solida subsp. incisa, ο Astragalus angustifollius, η Silene gigantea subsp. hellenica, η Hornungia petraea, η Veronica acinifolia, το Asyneuma limonifolium, η Orobanche baumanniorum, η Atropa belladonna, το Lamium garganicum subsp. striatum, η Scilla bifolia, η Vicia melanops και το Thlaspi bulbosum. Από τις ορχιδέες ξεχωρίζουν οι Cephalanthera damasonium, Epipactis helleborine, Epipactis microphylla, Himantoglossum jankae, Anacamptis pyramidalis, Orchis anthropophorum, Orchis provincialis, Orchis italica, Orchis quadripunctata, Ophrys attica, Ophrys leochroma, Ophrys leucadica, Ophrys perpusilla, Ophrys apifera και Ophrys iricolor.

Στο βουνό έχουν καταγραφεί περίπου 130 είδη πουλιών. Παλαιότερα στην περιοχή ζούσανε χρυσαετοί και όρνια, ενώ υπάρχουν αναφορές ξένων περιηγητών του 19ου αιώνα για την παρουσία γυπαετών που φεύγανε από την Πάρνηθα για τα Σφαγεία της Πειραιώς, πέρνανε κοκκάλες στα ράμφη και επιστρέφανε στο βουνό. Σήμερα στα αρπακτικά πουλιά της Πάρνηθας περιλαμβάνονται φιδαετοί, σφηκιάρηδες, γερακίνες, ξεφτέρια, σαΐνια, πετρίτες και βραχοκιρκίνεζα. Από τα νυχτόβια αρπακτικά εδώ ζούνε μπούφοι, χουχουριστές, κουκουβάγιες και γκιώνηδες. Στα ελατοδάση μόνιμη και έντονη είναι η παρουσία από ελατοπαπαδίτσες, πυρροβασιλίσκους και βουνοδεντροβάτες. Η ορνιθοπανίδα συμπληρώνεται με είδη, όπως μπεκάτσες, φάσσες, τρυγόνια, γιδοβύζια, σταχτάρες, βουνοσταχτάρες, τσαλαπετεινούς, κορυδαλλούς, δεντροσταρήθρες, νεροκελάδες, δεντροκελάδες, τρυποφράχτες, θαμνοψάλτες, κοκκινολαίμηδες, φοινίκουρους, καρβουνιάρηδες, σταχτοπετρόκληδες, καστανολαίμηδες, τσίχλες, γερακότσιχλες, κεδρότσιχλες, χιονοκότσυφες, κοκκινοτσιροβάκους, χρυσοβασιλίσκους, σταχτομυγοχάφτες, μαυρομυγοχάφτες, αιγίθαλους, αετομάχους, κίσσες, κοράκια, χειμωνόσπινους, φανέτα, φλώρους, λούγαρα, σκαρθάκια, κοκκοθραύστες, σταυρομύτες, σιρλοτσίχλονα, βουνοτσίχλονα και φρυγανοτσίχλονα.

Από τα αμφίβια εδώ ζούνε πρασινόφρυνοι, φρύνοι και δεντροβάτραχοι. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει 22 είδη, μεταξύ των οποίων κρασπεδοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, κυρτοδάκτυλους, τρανόσαυρες, τοιχογουστέρες, σιλιβούτια, λιακόνια, δεντρογαλιές, σαΐτες, σπιτόφιδα, λαφιάτες, νερόφιδα και οχιές. Σημαντική είναι η παρουσία των θηλαστικών καθώς εδώ απαντώνται 37 είδη, όπως αλεπούδες, ασβοί, αγριόχοιροι, σκίουροι, πετροκούναβα, νυφίτσες, σκαντζόχοιροι, τυφλοπόντικες αλλά και κρητικοί αίγαγροι που εισήχθησαν στο βουνό το 1961. Ο Παυσανίας στα «Αττικά» του σημειώνει «...στην Πάρνηθα μπορεί κανείς να κυνηγήσει αγριογούρουνα και αρκούδες». Ο φυσιοδίφης Heldreich αναφέρει ότι το 1862 σκοτώθηκε στην Πάρνηθα ένας λύγκας, ο οποίος μάλιστα σήμερα βρίσκεται βαλσαμωμένος στην συλλογή του Ζωολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Κρήτης. Πρωταγωνιστής της πανίδας του βουνού είναι το κόκκινο ελάφι με περίπου 700 ζώα, όλα απόγονοι από την βορειοευρωπαϊκή φυλή ελαφιών -και όχι από την βαλκανική φυλή που ζούσε εδώ- που φέρανε οι βασιλιάδες τον 19ο αιώνα. Τα περισσότερα από αυτά δημιουργούν ομάδες που ζούνε σε πιο απομακρυσμένες περιοχές ενώ πολλά έχουν πλέον συνηθίσει την παρουσία του ανθρώπου και δεν απομακρύνονται στην θέα του. Μετά τις μεγάλες πυρκαγιές της Πάρνηθας, τα ενδιαιτήματα των ελαφιών λιγόστεψαν και πολλά από αυτά άρχισαν να εμφανίζονται και σε άλλες πιο πεδινές περιοχές ενώ η παρουσία τους στα καμένα αποτελεί αρνητικό παράγοντα για την αναγέννηση του ελατόδασους. Τα τελευταία χρόνια έκανε την εντυπωσιακή επανεμφάνισή του στο βουνό ο λύκος, γεγονός που μόνο ως σωτήριο μπορεί να χαρακτηριστεί για την βιοποικιλότητα. Οι λύκοι με τον καιρό θα φέρουν τον υπερπληθυσμό των ελαφιών σε σωστούς αριθμούς και οι καμένες περιοχές θα μπορέσουν να «αναπνεύσουν» και να αναγεννηθούν.